عوامل موثر بر تحول نظام آموزشی ایران در دوره ی قاجار

در تاریخ معاصر ایران، روی کار آمدن قاجار ازاهمیت ویژه ای برخوردار است. آموزش در دوره قاجار و پیش از آن، از جمله ی طولانیترین دوره های نظام آموزشی در ایران به شمار میرود. آموزش ها در ابتدا به شکل آموزش در مکتبخانه ها و تحت نظر آموزش یافتگان حوزههای علمیه بوده است که پیوسته نیز مورد انتقاد قرار میگرفت. در دوران قاجاریه پس از آنکه آرامش نسبی در زمان پادشاهی فتحعلیشاه و ناصرالدین شاه قاجار برقرار شد ، بستری مناسب جهت آغاز تحولاتی در نظام آموزشی و پیدایش مدارس جدید آغاز گردید. یکی از مهمترین دگرگونی هایی که در این دوران در ایران رخ داد اقتباس آموزش و پرورش نوین از اروپا و تلاش شاهان ، به ویژه شماری از دولت مردان برای گسترش آن درکشور بود. بسیاری از درباریان و روشنفکران که پدیده ها و تمدن نو غربی را از نزدیک مشاهده کرده بودند و این مشاهدات در اندیشه های آن ها اثرگذاشته بود بعد از بازگشت به کشور ، شروع به انجام فعالیت های فرهنگی نموده و از پیشگامان و بانیان مدارس جدید و متحول ساختن نظام آموزشی در ایران شدند. علاوه بر این روزنامه های عهد قاجار ، درعرصه های گوناگون اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی به روشنگری می پرداختند و بسیاری از آنها ضمن بحث درباره موضوعات مختلف ، از لزوم و ضرورت تاسیس مدارس جدید و اهمیت و تاثیر آن در پیشرفت اجتماعی ، سخن گفته و از دستاوردهای کشورهای پیشرفته شاهد می آوردند تا انگیزه ای برای آگاهی و بیداری مردم باشد. نقش روزنامه ها درگسترش مدارس جدید پر واضح بود و چه بسا پا را فراتر از آن هم می نهادند. پس از انقلاب مشروطیت مدارس رشد و گسترش نسبی یافتند . این رشد در ایالات و ولایات گوناگون فراز و نشیب هایی داشت و با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی هر منطقه پیوسته در فراز و فرود بود. این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است ، به بررسی و بیان عوامل موثر بر تحول نظام آموزشی در ایران در دوره ی قاجار پرداخته است.

Keywords:

نظام آموزشی , قاجار , روشنفکران , آموزش و پرورش نوین