کشش مطلوبیت نهایی تابع رفاه اجتماعی و وزن های رفاهی استان ها در ایران

طرح مساله: در اقتصاد، این اصل پذیرفته شده است که به منظور رسیدن به حداکثر رفاه اجتماعی از اجرای یک پروژه یا طرح، منافع و هزینه های آن بین افراد جامعه براساس مطلوبیت نهایی مصرف یا درآمد توزیع شود. افراد فقیر توان پرداخت مبلغی بابت استفاده از منافع طرح یا پروژه را ندارند ولی منافعی که آن ها کسب می کنند به مراتب بیشتر از افراد غنی است. در این مقاله، براساس این عقیده فراگیر وزن های رفاهی استان های مختلف کشور را با استفاده از تابع مطلوبیت که در آن مطلوبیت نهایی مصرف نزولی است، محاسبه شده است.   روش: در این تحقیق مصرف سرانه واقعی ۲۸ استان ایران در سال ۱۳۸۵ به صورت آماری بررسی شد. کشش مطلوبیت نهایی مصرف با استفاده از تابع تقاضای خوراکی ها و غیرخوراکی ها با استفاده از مدل اقتصادسنجی و سری زمانی برآورد و سپس وزن های رفاهی محاسبه شده است.   یافته ها: تفاوت معنی داری در مصرف سرانه واقعی استان ها وجود داشته و درنتیجه افزایش یکسان مصرف سرانه تاثیر متفاوتی بر رفاه اجتماعی دارد. لذا وزن های رفاهی در ارزیابی طرح ها مهم هستند. کشش مطلوبیت نهایی مصرف در ایران ۵۶/۱- است. کمترین وزن رفاهی به استان تهران (۷۲/۰) و بیشترین به استان سیستان (۵۲/۲) اختصاص دارد. نتایج: به منظور افزایش رفاه اجتماعی در تخصیص منابع بین استان ها باید وزن های رفاهی را در نظر داشت و با محاسبه مقدار تابع رفاه اجتماعی، هر گزینه که در آن تابع رفاه اجتماعی بیشترین است، انتخاب شود. به کارگیری این وزن ها دو هدف کارآیی و توزیع را همزمان در نظر می گیرد.