اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی: یک مطالعه نیمه تجربی

اهداف: اضطراب یکی از مشکلات عمده در زندگی روزمره کارکنان فوریت پزشکی محسوب می شود. تجربه این عوامل تنش زا و عوارض ناشی از آن، موجب کاهش کیفیت کار و تمایل نداشتن فرد به ادامه خدمت می شود. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند یکی از مداخلات موثر در کاهش اضطراب باشد؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی، بر کاهش اضطراب کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی شهر کرج انجام شد.  روش: بررسی از نوع شبه آزمایشی بود که در آن از طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان مرکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی البرز در سال ۱۳۹۵تشکیل داده بودند که از ۱۰۰ نفر کارکنان داوطلب در این پژوهش، ۷۵ نفر از کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی که بر اساس تست کتل، نمره اضطراب متوسط به بالا را کسب کرده بودند، وارد این مطالعه شدند. در نهایت ۳۰ نفر از کارکنان بر اساس ملاک های ورود در دو گروه ۱۵نفری کنترل و آزمایش به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی ساده در گروه های آزمایش (شناخت درمانی مبتنی بر آگاهی) و گروه کنترل گمارده شدند و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. معیارهای ورود به پژوهش مشتمل بر داشتن علاقه مندی و موافقت برای شرکت در پژوهش بر اساس رضایت نامه کتبی، مبتلانبودن به بیماری جسمی و روانی حاد، عدم دریافت درمان های روان شناختی و دارویی در طی ماه های اخیر و شرکت نداشتن در پژوهش مشابه بود و معیارهای خروج از پژوهش نیز شرکت نکردن بیش از سه جلسه و رضایت نداشتن به شرکت در ادامه پژوهش بود. درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی طی ۸ جلسه ۹۰ دقیﻘه ای، هر هفته یک جلسه اجرا شد. پس از اتمام جلسات، پس آزمون روی دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسش نامه اضطراب کتل بود. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش توصیفی و تحلیلی ارائه شد. آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد بود و در بخش آمار استنباطی، از آزمون تحلیلی کوواریانس برای آزمون فرضیات پژوهش و از کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها و برای رعایت پیش فرض های تحلیل واریانس از آزمون های باکس و لوین استفاده شد. داده های پژوهش با نسخه ۲۲ نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: مداخله شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به کاهش میانگین نمرات اضطراب کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی در مقایسه با گروه کنترل منجر شد (۰/۰۵>P و ۳۲/۸۷=F). همچنین نتایج حاصل از آزمون نشان داد داخله شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی منجر به کاهش  نبود انسجام از خود (P<۰/۰۵ ،۱۳/۳۲=F) و کاهش ناایمنی پارانویایی (P<۰/۰۵ ، ۹/۴۰= F ) در کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی شد. نتایج حاصل از آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد بین دوگروه کنترل و آزمایش تفاوت معنی داری در کاهش احساس گناهکاری، کاهش روان نژندی عمومی و کاهش تنش ارگی مشاهده نشد (P<۰/۰۵). نتیجه گیری: بین به کارگیری درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی و کاهش اضطراب کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی، رابطه معناداری وجود داشت. درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی سبب شناسایی افکار اضطرابی، چالش و نبرد با این افکار، روبه روشدن و جایگزین کردن آن ها با افکار غیراضطرابی در پرستاران مبتلا به اضطراب می شود و همین امر در کاهش یافتن علائم اضطراب در آنان موثر است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد آموزش ذهن آگاهی در کارکنان فوریت های پزشکی می تواند با کاهش نبود انسجام از خود وکاهش ناایمنی پارانویایی به عنوان اقدامی موثر برای کاهش اضطراب در کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی استفاده شود که درنتیجه باعث افزایش راندمان کاری و رضایت شغلی کارکنان اورژانس پیش بیمارستانی و افزایش تاب آوری آن ها در شرایط اورژانسی می شود و می توان امید داشت با ارتقای تکنیک های این درمان، اضطراب، سلامت روان، کیفیت کاری، رضایت مندی شغلی و تاب آوری کارکنان اورژانس بهبود می یابد.

Keywords:

Mindfulness , Anxiety , Pre-hospital Emergency , ذهن آگاهی , اضطراب , اورژانس پیش بیمارستانی