مقایسه جنبه محتوایی و ساختاری مهارت تعریف اسم در کودکان کاربر کاشت حلزون با همتایان طبیعی

اهداف: یکی از راه های بررسی توانایی تفکر کودک درباره زبان تعریف واژه است.تعریف واژه یک مهارت فرازبانی است که بازنمایی کننده جنبه ای از دانش واژگانی فرد درباره ماهیت و عملکرد زبان است. میزان موفقیت فرد در تعریف واژه مبین این موضوع است که او بر کاربرد زبان به عنوان یک نظام نمادین و ابزاری برای انتقال اطلاعات درباره جهان پیرامون و حالات درون و ایده ها و مقاصد خود آگاه شده است. مطالعات مربوط به مهارت تعریف واژه به دو جنبه محتوا و ساختار در رشد مهارت واژگان توجه می کنند. محتوا، بیان مختصات معنایی یک واژه است که در یک تعریف بیان می شود، ساختار نیز شکل نحوی یک تعریف و چگونگی فرمول سازی آن برای انتقال هرچه بهتر اطلاعاتی است که از یک واژه در ذهن وجود دارد. نظر به اهمیت حس شنیداری در فراگیری و کاربرد زبان و مهارت های فرازبانی، وجود مشکل یا تاخیر در کسب مهارت تعریف واژه در کودکان کم شنوا قابل پیش بینی است. با این حال این سوال مطرح است که کم و کیف مهارت تعریف واژه در کودکان با آسیب شنوایی چگونه است. هدف از مطالعه حاضر بررسی مقایسه مهارت تعریف اسم از نظر محتوا و ساختار در کودکان کاربرکاشت حلزون و همتایان شنوای آن هاست. روش بررسی: پژوهش حاضر مقطعی و از نوع توصیفی تحلیلی است. ۱۶ کودک کاربر کاشت حلزون (هشت دختر و هشت پسر) پایه سوم دبستان (۸ یا ۹ ساله) به شیوه نمونه گیری دردسترس از مراکز کاشت حلزون تهران بر اساس معیارهای ورود شامل تحصیل در مدارس عادی، گذراندن ۱۰۰ جلسه آموزشی کاشت حلزون، وضوح گفتار متوسط مطابق نظر آسیب شناس گفتار و زبان، احراز نشدن ناتوانی های ذهنی، کسب نمره قبولی در آزمون سنجش قبل از ورود به مدرسه و نگرفتن نمره مردودی در سال های قبل، انتخاب شدند. همچنین همه کودکان قبل از ۳ سالگی پروتز کاشت را دریافت کرده بودند و در گوش دیگر از وسیله کمک شنوایی استفاده می کردند و بر اساس اذعان والدین به محض تشخیص افت شنوایی از سمعک تجویز شده متخصصان استفاده کرده بودند. ۳۰ کودک گروه عادی (۱۵ دختر و ۱۵ پسر) به شیوه تصادفی ساده بر اساس معیارهای ذیل وارد پژوهش شدند:  نداشتن مشکلات شنوایی، گفتار و زبان در محدوده عادی، نگرفتن نمره مردودی در سال های قبل، نداشتن مشکلات روانی و نداشتن ناتوانی های ذهنی. معیار خروج در این پژوهش عدم تمایل کودک یا خانواده به ادامه اجرای آزمون در حین مطالعه بود. در این مطالعه از آزمون تعریف اسم محمدی که برای زبان فارسی طراحی و اعتبارسنجی شده بود، استفاده شد. این آزمون، مهارت تعریف واژه دانش آموزان را در هفت مقوله حیوانات، شغل، میوه، مکان، اعضای بدن، وسایل غذاخوری و وسایل حمل و نقل ارزیابی می کند. اعتبار تکلیف تعریف اسم در جنبه محتوایی r=۸۱% و در جنبه ساختاری r= ۹۱% بود که از طریق محاسبه همبستگی نمرات دو ارزشیاب مستقل برآورد شد. تحلیل آماری داده ها با نسخه ۲۴ نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های شاپیروویلک و من ویتنی انجام شد. تمامی مقایسه ها در سطح α =۰/۰۵ معنادار در نظر گرفته شد. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که میانگین امتیازهای محتوایی و ساختاری تعریف اسم به طور معناداری در کودکان کاربر کاشت حلزون از همتایان شنوای آن ها کمتر است (P<۰/۰۰۱). کودکان کاربرکاشت حلزون در جنبه محتوایی به طور معناداری بیشتر از پاسخ های عینی و کارکردی و در جنبه ساختاری به طور معناداری کمتر از صورت های بینابینی و ارسطویی استفاده کرده اند (P<۰/۰۰۱)، در حالی که کودکان شنوا در جنبه محتوایی بیشتر از پاسخ های ترکیبی نوع ۱ و ۲ و در جنبه ساختاری بیشتر از پاسخ های گروه، بینابینی و ارسطویی ناقص و کامل استفاده کردند. نتیجه گیری: معناداری میانگین های به دست آمده در مقایسه جنبه محتوایی و ساختاری تعریف اسامی، حاکی از آن است که کودکان کاربر کاشت حلزون، در هر دو بخش محتوا و ساختار عملکرد پایین تری در مهارت تعریف اسم نسبت به کودکان شنوا داشته اند و به نظر می رسد الگوی رشد محتوایی و ساختاری تعریف اسم کودکان کاربر کاشت حلزون تقریبا مشابه کودکان شنوای کم سن تر است. با وجود نتیجه کسب شده از این کار پژوهشی، تدوین برنامه مدونی برای آموزش مهارت تعریف واژه در کودکان کاربر کاشت حلزون ضروری به نظر می رسد.

Keywords:

Children , Hearing impairment , Language , Development , Semantics , آسیب شنوایی , رشد , زبان , کودکان , معناشناسی