معلولیت (ناتوانی) در ایران: شیوع، ویژگی ها و همبسته های اقتصادی و اجتماعی آن

هدف: این مقاله به دنبال مطالعه شیوع معلولیت در ایران، ویژگیها و همبستههای اقتصادی و اجتماعی آن با استفاده از نتایج سرشماری ۱۳۸۵ است. روش بررسی: در این مطالعه، از روش تحلیل ثانویه دادههای خرد سرشماری ۱۳۸۵ استفاده شد. این دادهها در دو سطح فردی و خانوار در قالب نمونه دو درصدی از کل کشور، جمع آوری شده است. در این دادهها، تعداد ۱۹۸۴۸ نفر دچار معلولیت و ۱۲۳۵۴۴۵ نفر فاقدمعلولیت و همچنین در سطح خانوار، ۱۷۱۶۶ خانوار دارای حداقل یک فرد معلول و ۲۹۸۷۴۱ خانوار بدون فرد معلول بودهاند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون های آماری دو و چندمتغیری از جمله رگرسیون لجستیک در محیط نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: شیوع معلولیت در ایران ۱۴ در هزار برآورد شد و میزان شیوع معلولیت در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری و در میان مردان بیشتر از زنان بود. همچنین نتایج نشان داد افراد دچار معلولیت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایینتر و نامناسبتری در مقایسه با افراد فاقدمعلولیت داشتند. به علاوه، میزان و شیوع معلولیت برحسب ویژگی های سرپرست خانوار، وضعیت اقتصادی و رفاه خانوار به طورمعناداری متفاوت بود. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک نشان داد که زن سرپرست بودن، تحصیلات و موقعیت شغلی پایین سرپرست خانوار، پایین بودن سطح رفاه خانوار و سکونت روستایی خانوار احتمال داشتن فرد معلول در خانوار را به طورمعناداری افزایش داد. نتیجه گیری: وضعیت رفاهی سطح پایین زندگی و ابعاد مختلف فقر در خانوار با احتمال وجود فرد دچار معلولیت در ارتباط است؛ بنابراین، سیاستگذاریهای رفاهی برای خانوارهای کم درآمد و آسیب پذیر جامعه و ارائه بستههای خدماترسانی، به ویژه نیازهای افراد دارای معلولیت، در راستای کمک به آنان و جامعه پیشنهاد میشود .

Keywords:

Disabled people , Prevalence , Welfare , Census , Iran , افراد دچار معلولیت , شیوع , رفاه , سرشماری , ایران