ویژگی های روان سنجی فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور- بیتز (CDI-III) در کودکان ۳۰ تا ۳۷ ماهه فارسی زبان

هدف: مهارت های اولیه زبان، پیش بینی کننده مهارت های زبان و سوادآموزی در آینده است. به همین دلیل غربالگری و ارزیابی مهارت های زبانی در سنین اولیه کودکی، اهمیت بالایی دارد. یکی از روش های کارا و هزینه-اثربخش ارزیابی مهارت های زبانی کودکان در سنین اولیه کودکی، استفاده از ابزارهای مبتنی بر گزارش والدین است. از میان آن ها، «فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور-بیتز» پرکاربردترین ابزاری است که در بیش از ۷۰ زبان زنده دنیا استفاده شده است. هدف اصلی این مطالعه تدوین فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور-بیتز به زبان فارسی و تعیین ویژگی های روان سنجی شامل روایی صوری، محتوایی و ثبات درونی برای کودکان ۳۰ تا ۳۷ ماهه فارسی زبان ایرانی بود. روش بررسی: در یک مطالعه مقطعی روش شناختی از نوع اعتبارسنجی ابزارها، نسخه بومی سازی شده فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور- بیتز به زبان فارسی تهیه شد. در مرحله اول، فرم، به فارسی تطبیق داده شد و از روش دلفی برای تعیین لیست گویه های نیمه نهایی استفاده شد. روایی صوری و محتوایی فرم فارسی از طریق نظرسنجی از ۱۰ نفر از آسیب شناسان گفتار و زبان با حداقل ۳ سال سابقه کار بالینی درزمینه اختلالات و رشد زبان کودک انجام شد. فرم نهایی بر اساس نتایج نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی گویه ها تدوین شد. فرم نهایی شامل ۳ بخش واژگان، جملات و استفاده از جملات بود. از والدین ۳۵۶ کودک ۳۰ تا ۳۷ ماهه فارسی زبان که به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای از مراکز بهداشت شهر اصفهان انتخاب شده بودند، خواسته شد تا فرم را کامل کنند. ثبات درونی با ضریب کودر-ریچاردسون و همبستگی با ضریب اسپیرمن بررسی شد. یافته ها: در فرم نهایی، گویه هایی که از مقادیر شاخص روایی محتوایی بیشتر یا مساوی ۰/۷ و نسبت روایی محتوایی بیشتر یا مساوی ۰/۶ برخوردار بودند باقی ماندند و سایر گویه ها براساس پیشنهادات اعضای پنل تخصصی و توسعه دهندگان فرم، بازبینی یا حذف شدند. در نهایت فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور-بیتز فارسی شامل ۱۰۰ واژه، ۲۲ جفت جمله و ۱۶ سوال درباره استفاده از جملات بود. برای بررسی ثبات درونی، ۳۵۶ کودک (میانگین و انحراف معیار سنی= ۳۴/۰۳ ± ۲/۱۲) وارد مطالعه شدند.بر اساس دستورالعمل فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور-بیتز انگلیسی، داده ها به تفکیک ۴ گروه سنی در بازه های دوماهه۳۰ و ۳۱، ۳۲ و ۳۳، ۳۴ و ۳۵، و ۳۶ و ۳۷ دسته بندی شدند. ثبات درونی کل فرم برابر با ۰/۹۷ و ثبات درونی بخش واژگان، جملات و استفاده از جملات به ترتیب ۰/۹۸، ۰/۸۸ و ۰/۸۸ به دست آمد. مقادیر همبستگی اسپیرمن بین نمرات بخش های فرم با هم و هر بخش با سن نشان داد بین بخش های فرم، همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین بین سن و نمرات هر ۳ بخش فرم، همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد که به معنای حساسیت فرم نسبت به افزایش تعداد واژگان بیانی، افزایش پیچیدگی دستوری جملات و استفاده مناسب از جملات با افزایش سن است. نتیجه گیری: فرم سوم فهرست تکامل برقراری ارتباط مک آرتور-بیتز فارسی از روایی صوری، محتوایی و ثبات درونی خوبی برخوردار است. به طوری که می توان از آن به عنوان غربالگری کفایت زبانی کودکان ۳۰ تا ۳۷ ماهه فارسی زبان استفاده کرد. از نمرات میانگین و انحراف معیار ارائه شده در این مطالعه می توان برای مقایسه کودکانی که مشکوک به نقایص زبانی در این محدوده سنی هستند، بهره برد.

Keywords:

Communicative development inventory , Screening , Psychometric properties , Validity , Reliability , فهرست تکامل برقراری ارتباط , غربالگری , خواص روان سنجی , روایی , پایایی