هنجاریابی آزمون دیداری–حرکتی بندر-گشتالت در گروه کودکان ۷-۴ ساله تهران

هدف آزمون بندر-گشتالت، یکی از معروف ترین آزمون های عصب-روان شناختی است که توسط لورتا بندر برا ی ارزیابی سطح بالیدگی ادراکی-حرکتی کودکان طرح ریزی شد. آزمون بندر علاوه بر کاربرد اصلی خود، یعنی تشخیص آسیب مغزی، کاربرد های مهم دیگری چون سنجش آمادگی کودکان برای ورود به دبستان، پیش بینی پیشرفت تحصیلی، تشخیص کودکان دچار اختلال خواندن و ناتوانی یادگیری، مطالعه نارسایی های رشدی و همچنین به عنوان یک آزمون هوشی غیرکلامی برای ارزیابی آمادگی خواندن کودکان در بدو ورود به مدرسه به کار بسته شده است. باتوجه به اهمیت بالای این آزمون در بخش های گوناگون، تدوین فرمی بهنجار از آن لازم به نظر می رسید؛ بنابراین در این پژوهش، این کار به شکلی به روزتر و جامع تر نسبت به دیگر پژوهش های انجام شده، صورت گرفته است. روش بررسی پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی بود و جامعه آماری آن را کودکان مراکز پیش دبستانی استان تهران تشکیل می داد. حجم نمونه موردبررسی، ۵۲۳ نفر از کودکان پیش دبستانی بودند که در سه گروه ۵-۴ سال با ۲۰۰ کودک (۹۵ پسر و ۱۰۵ دختر)، ۶-۵ سال با ۱۹۹ نفر (۱۱۲ پسر و ۸۷ دختر) و ۱۲۴ کودک ۷-۶ سال (۶۴ پسر و ۶۰ دختر) قرار گرفتند. آنان به طور نمونه گیری خوشه ای از تعدادی مراکز پیش دبستانی واقع در مرکز، جنوب و شمال شهر تهران، طی سه ماهه اول سال ۱۳۹۱، انتخاب شدند. قرارگرفتن در دامنه سنی پیش ازدبستان و داشتن ظریب هوشی طبیعی (براساس اطلاعات اخذشده از مراکز) ملاک ورود آزمودنی ها به این پژوهش بود. کودکان در مهدهای محل خود موردآزمایش قرار گرفتند. پروتکل های به دست آمده براساس سیستم نمره گذاری رشدی کوپیتز نمره گذاری و درنهایت با استفاده از آزمون های خی-۲ در نسخه ۲۰ نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.  یافته ها: تحلیل های انجام شده در گروه کودکان ۴ سال نشان دهنده ۷۵/۱۴=M و ۸۲/۱=SD بود. بیشترین تعداد خطاها به ترتیب به خطای تحریف در طرح A و شماره های ۷ و ۸ و کمترین خطاها نیز به ترسیم خطی در طرح های ۶ و ۳ مربوط بوده است. در خطای عدم تناسب در طرح A و خطای تکرار در طرح ۲، دختران به طور معنادارتری خطای بیشتری را نسبت به پسران نشان داده اند. این در حالی است که در خطاهای چرخش طرح ۵ و عدم تناسب در طرح ۷، نمرات پسران بالاتر بوده است. در گروه کودکان ۵ سال ۶۷/۹=M و ۳۸/۴=SD و پرتکرارترین خطا، تحریف در طرح های شماره ۸ و طرح A بود. به علاوه کمترین خطا، به ترسیم خطی در طرح ۳، تحریف در طرح ۷ و ترکیب نادرست اجزا در طرح ۵ تعلق داشت. در ترکیب نادرست و ترسیم خطی در طرح شماره ۵، پسران به طورمعناداری نمرات خطای بالاتری از دختران داشتند. برای کودکان گروه ۶ سال ۱۵/۸=M و ۱۷/۴=SD بود. رایج ترین خطاها در ترسیم به ترتیب عبارتند از: خطاهای تحریف در طرح ۸ و A، چرخش در طرح های ۷ و ۳ و عدم تناسب در طرح ۷. کمترین خطاها به ترسیم خطی در طرح های شماره ۵ و ۳، چرخش در طرح های ۸ و ۱ و به دنبال آن تحریف در طرح شماره ۱ مربوط بود. تاثیر جنس مذکر در بروز خطاهای ترکیب نادرست در طرح A و ۳، چرخش در طرح ۱ و تحریف شکل در طرح ۶ و۷ و جنس مونث در خطای ترکیب نادرست در طرح ۲ و خطای چرخش در طرح های ۲ و ۸ مشاهده گردید. نتیجه گیری نتایج پژوهش حاضر با دیدگاه بالیدگی کوپیتز و دیگر مطالعات داخلی و خارجی همسو است و بر ارتقای رشد ادراک دیداری-حرکتی با افزایش سن دلالت می کند؛ بنابراین، بر قابلیت کاربرد این آزمون با روش نمره گذاری کوپیتز در مورد توافق های کودکان ایرانی اشاره دارد.

Keywords:

Normalization , Bender Visual Motor Gestalt Test , Neuropsychological Tests , Perceptual motor performance , Preschool children , هنجاریابی , آزمون دیداری-حرکتی بندر-گشتالت , آزمون عصب-روان شناختی , عملکرد ادراکی-حرکتی , کودکان پیش دبستانی