نقش عنصر روی در بهبود تولید گندم نان و دوروم در شرایط دیم سردسیری

اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) می تواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیم زارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه ۱۰ ژنوتیپ گندم در طول ۲ سال زراعی تحت شرایط دیم در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بررسی گردید. این تحقیق در دو ست تیمارکودی مجزا (بدون مصرف کود روی، با مصرف کود روی به میزان ۱۰ کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله، کاربرد کود روی توانست با افزایش بیوماس، شاخص برداشت و وزن دانه موجب افزایش تقریبا ۹ درصدی عملکرد در سال اول و ۷ درصدی عملکرد در سال دوم شود. میزان افزایش عملکرد در بین ژنوتیپ ها در سال اول از ۱ درصد (رقم گندم نان زاگرس) تا ۱۹ درصد (لاین دوروم G-۱۲۵۲) متغیر بود؛ که این افزایش در گندم های دوروم بیشتر بود. برای صفت کارایی روی (نسبت عملکرد در شرایط بدون کاربرد روی نسبت به کاربرد روی) تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپ ها وجود داشت. همبستگی بین کارایی روی و افزایش عملکرد دانه در بین ژنوتیپ ها ۷۲/۰ بود؛ گرچه گندم های دوروم عموما کارایی و نیز عملکرد کمتری در شرایط کمبود روی مخصوصا تحت شرایط خشک سال اول داشتند. بطور کلی نتایج این تحقیق، ضمن آشکار کردن وجود تنوع ژنتیکی برای کارایی روی در بین ژنوتیپ های گندم، نشان داد که امکان اصلاح ارقام برای افزایش کارایی روی و عملکرد در خاک های نسبتا فقیر تحت شرایط دیم وجود دارد. ضمنا با توجه به حساسیت بیشتر گندم دوروم به کمبود روی، می توان با کاربرد کود روی باعث افزایش عملکرد گندم دوروم در دیمزارهای سرد شد.

Keywords:

Genotypic variation , zinc efficiency , bread and durum wheat