ارزیابی عملکرد دانه و ارتباط آن با انتقال مجدد ماده خشک در ارقام گندم نان تحت تنش کم آبی پس از گرده افشانی

به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی پس از گرده­افشانی بر صفات زراعی، توانایی ذخیره­سازی قندهای محلول در ساقه و میزان انتقال مجدد ماده خشک گندم، آزمایش گلدانی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت فاکتوریل و بر پایه بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ انجام گرفت. در این آزمایش تنش رطوبتی در مرحله رشد زایشی (از مرحله گرده­افشانی تا پایان دوره رشد رطوبت خاک در محدوده ۳۰ درصد ظرفیت زراعی - ۶۵ الی ۹۹ از مرحله رشدی زادوکس) مد نظر قرار گرفت و ارقام مختلف گندم شامل پیشتاز، DN-۱۱، سیوند و مرودشت به عنوان فاکتور دوم بررسی شدند. نتایج نشان داد که تنش رطوبتی پس از گرده­افشانی از طریق افت وزن هزار دانه عملکرد دانه را کاهش داد. در شرایط تنش رطوبتی پس از گرده­افشانی ارقام مرودشت و DN-۱۱ کمترین میزان عملکرد دانه را داشتند. وقوع تنش رطوبتی سبب شد که وزن خشک ساقه و میزان انتقال مجدد به طرز چشمگیری کاهش یابد. بر خلاف این پارامترها غلظت قندهای محلول در شرایط تنش رطوبتی به طور معنی­داری افزایش پیدا کرد. در شرایط تنش رطوبتی، میزان انتقال مجدد ماده خشک از میانگره­های پایین ساقه (میانگره­های زیر پنالتیمیت) به دانه ۱۱ درصد، کارایی انتقال ۳۲ درصد و سهم آن در عملکرد دانه ۱۲۱ درصد افزایش یافتند. همچنین پنالتیمیت و میانگره­های پایین ساقه بیشترین غلظت قند محلول را در شرایط تنش داشتند. تنش کم­آبی سبب افزایش کارایی انتقال مجدد نشد ولی در بین ارقام از نظر صفت فوق اختلاف وجود داشت. پس به نظر می­رسد که استفاده از صفات فوق در انتخاب و اصلاح ارقام متحمل به تنش کمبود آب مورد توجه قرار گیرد.