اثر تغییرات بارش و کاربری اراضی بر تولید رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز صنوبر- تربت حیدریه)

فرسایش خاک در حوزه­های آبخیز تابعی از اقلیم، توپوگرافی، نوع خاک و کاربری اراضی می­باشد. دراین بین، اهمیت بارش به دلیل نوسانات زیاد و کاربری اراضی به دلیل نقش آبخیز­نشینان در توسعه جوامع بسیار مشهود است. در این تحقیق از داده­های بارش، دبی و رسوب در دوره آماری ۱۳۸۸-۱۳۴۶ استفاده شد. وضعیت خشکسالی با شاخص SPI سه­ماهه مشخص شد. با استفاده از تصاویر ماهواره­ای، نقشه کاربری اراضی در سه مقطع زمانی تهیه شده و تغییرات کاربری اراضی در آنها با یکدیگر مقایسه شد. نتایج نشان داد سطح مراتع و اراضی زراعی به­ترتیب از ۱۴% و ۲۱% در ابتدای دوره مطالعاتی به ۴۱% و ۱۱% در انتهای دوره تغییر یافته است. اختلاف معنی­داری در میزان رسوبدهی از ابتدای دوره تا انتهای آن قابل مشاهده است. درصد فراوانی وقوع خشکسالی از دوره اول به سوم تا سه برابر افزایش یافته است. نتایج آزمون من-کندال نشان داد که میزان رواناب در این مدت دارای روند منفی معنی­دار در سطح اعتماد ۹۵% می­باشد. بنابراین به­نظر می­رسد افزایش وقوع خشکسالی­ها و در نتیجه کاهش آبدهی رودخانه و تبدیل اراضی زراعی به مرتع منجر به کاهش میزان رسوب معلق حوزه آبخیز صنوبر شده است.

Keywords:

satellite images , trend analysis , climatological drought , discharge , rating curve , : تصاویر ماهواره ای , تحلیل روند , خشکسالی اقلیمی , دبی , منحنی سنجه