ژئوشیمی پریدوتیت های گوشته ای زون سیستان (غرب زاهدان و شمال سهل آباد)، شرق ایران

رخنمون های افیولیتی زون  سیستان (غرب زاهدان و شمال سهل آباد) نمایانگر باقیمانده های لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس در حد فاصل بلوک های قاره ای لوت و افغان هستند. در این مناطق، پریدوتیت های گوشته ای بیشترین حجم سنگ های متعلق به مجموعه افیولیتی را به خود اختصاص داده و عمدتا شامل هارزبورژیت تا کلینوپیروکسن- هارزبورژیت هستند. شواهد پتروگرافی و تغییرات ژئوشیمیایی همچون تغییرات   CaO (۸۸/۰ تا ۹۴/۲ درصد وزنی)، Al۲O۳ (۷۶/۰ تا ۵۱/۳ درصد وزنی) و MgO (۷۹/۳۸ تا ۲۴/۴۵ درصد وزنی) حاکی از مقادیر متفاوت تهی شدگی در این سنگ هاست.  داده های شیمیایی کروم اسپینل نشان می دهد که این کانی حساسیت زیادی نسبت به آلتراسیون داشته بطوری که آلتراسیون باعث افزایش تمرکز Fe، Mn و در مواردی Si و کاهش تمرکز Al و Mg درکروم اسپینل شده است. بعلاوه در نتیجه آلتراسیون، Mg# کاهش و Cr# افزایش یافته است. چون ترکیب این کانی در تفاسیر پتروژنتیک بطور گسترده استفاده می شود باید حساسیت های لازم در این زمینه اعمال شود. بر اساس داده های شیمیایی کروم اسپینل سالم در یکی از نمونه های کلینوپیروکسن- هارزبورژیتی، میزان ذوب بخشی حدود ۱۱ تا ۵/۱۱ درصد بدست آمده است. بعلاوه ترکیب این کانی از نظر مقدار  Cr# (۵/۲۷ تا ۶/۲۸)، Mg# (۹/۶۴ تا ۸/۶۵) و Al۲O۳ (۳/۴۲ تا ۴/ ۴۳ درصد وزنی) بر جایگاه ژئودینامیک مشابه با پریدوتیت های آبیسال یا جایگاه MORB دلالت دارد. گرچه قیاس شیمی سنگ کل این نمونه و دیگر نمونه ها نشان می دهد که میزان تهی شدگی در پریدوتیت های مطالعه شده همخوان با دیگر مناطق زون سیستان تغییرات نسبتا گسترده ای دارد که می تواند گواه تحول در جایگاه تکتونوماگمایی زایش لیتوسفر اقیانوسی بین جایگاه MORB و SSZ باشد.

Keywords:

mantle peridotites , ophiolite , sistan suture zone , eastern Iran , پریدوتیت های گوشته ای , افیولیت , زون جوش خورده سیستان , شرق ایران A