بررسی تغییرات مکانی رواناب و رسوب مرتع ییلاقی نشو در استان مازندران

مطالعه تغییرات مکانی ویژگی های رواناب و رسوب و درک توزیع آن برای توسعه برنامه های راهبردی حفاظت آب و خاک مفید است. در این پژوهش تغییرات مکانی ویژگی های رواناب و فرسایش خاک در مرتع ییلاقی نشو در استان مازندران بررسی شده است. در یک شبکه نمونه برداری متشکل از ۱۱۰ نقطه در قالب شبکه سلولی منظم ۳۰×۳۰ مترمربعی در منطقه، اقدام به شبیه سازی باران با شدت ثابت ۲ میلی متر بر دقیقه و تداوم ۱۱ دقیقه در پلات ۰۹/۰ متر مربعی شد. نمونه های رواناب و رسوب برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد و در آزمایشگاه بار رسوب و غلظت رسوب اندازهگیری شد. بعد از نرمال سازی دادهها، تحلیل های آماری کلاسیک برای توصیف ویژگی های رواناب و رسوب و تحلیل های زمین آماری برای نشان دادن وابستگی مکانی آنها انجام شد. با استفاده از روش درون یابی کریجینگ نقشه توزیع مکانی این ویژگی ها تهیه گردید. نتایج آماری نشان داد از بین ویژگی های مورد مطالعه، آستانه شروع رواناب کمترین ضریب تغییرات (۴۳/۲۸ درصد) و بار رسوب، بیشترین ضریب تغییرات (۷۵/۹۳ درصد) را داشته است. مدل های مناسب برازش شده برای رواناب و رسوب مدل های کروی و نمایی بودند که جزو مدل های سقف دار هستند و نمایانگر وجود ساختار فضایی و وابستگی مکانی است. بر اساس نتایج حاصل از واریوگرافی، مشاهده شد که حجم رواناب و غلظت رسوب با ۹۰/۱۰۱۰ متر بیشترین و رسوب با ۸۳۱ متر کمترین دامنه تاثیر را در بین ویژگی های رواناب و رسوب داشته اند. با توجه به ساختار مکانی قوی متغیرها می توان بیان کرد که روش کریجینگ قابلیت بالایی در برآورد این متغیرها در نقاط نمونه برداری نشده و پهنه بندی آنها دارد.

Keywords:

Spatial variation , runoff , soil loss , summer rangeland , Mazandaran , تغییرات مکانی , رواناب , رسوب , مراتع ییلاقی , مازندران.