تاثیر سازندهای زمین شناسی بر کیفیت آب های زیرزمینی با کاربرد تلفیقی GISو منطق بولین، مطالعه موردی: حوزه آبخیز دشت امامزاده جعفر گچساران

یکی از منابع مهم تامین آب در اکثر نقاط ایران سفره های آب زیرزمینی است که در دهه های اخیر تحت تاثیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی قرار گرفته است. از جمله عوامل طبیعی می توان به سازندهای زمین شناسی و کاهش بارش در اغلب مناطق اشاره کرد. در این پژوهش، بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی و ارتباط آن ها با سازندهای زمین شناسی مدنظر قرار گرفت. به این منظور، ابتدا با استفاده از نقشه زمین شناسی منطقه، سازندهای زمین شناسی استخراج شد. سپس، داده های کیفی ۴۰ چاه بهره برداری و پیزومتری، به منظور تعیین تیپ آب منطقه وارد نرم افزار Chemistry گردید. سپس سازندهای زمین شناسی با توجه به توان تولید تیپ آن ها و اثر انحلالی آن ها، طبقه بندی شده؛ درمرحله بعد، بافرهایی به فواصل ۱، ۳، ۵، ۷ و ۱۰ کیلومتری در اطراف چاه ها ایجاد و لایه های آن با نقشه های زمین شناسی برش داده شد. نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون t-test نشان داد که با احتمال ۹۵ درصد، در فواصل ۱، ۳، ۵ و ۷ کیلومتری از چاه ها، درصد تاثیر انحلال سازندها بر چاه های بهره برداری، معنادار است، اما در فاصله ۱۰ کیلومتری و با افزایش فاصله، این تاثیر کمتر شده و معنی دار نبوده، اما تاثیر مجموع سازندهای غیرکواترنری بر چاه ها افزایش می یابد. نتایج حاصل از منطق بولین نیز نشان داد که سازند (Qt۲) در فواصل نزدیک به چاه ها بیش ترین گسترش را دارند که شامل مخروط افکنه ها و رسوبات آبرفتی جوان است و محل اصلی تغذیه آبخوان ها می باشند. اما هرچه فاصله از چاه ها افزایش می یابد، تاثیر سازندهای غیرکواترنری از جمله آهک آسماری و سازندهای گروه گچساران که به ترتیب دارای توان تولید تیپ آبی کربناته و کلروره را دارند، افزوده می شود.

Keywords:

آبخوان , تیپ کربناته , سازند کواترنری , نقشه زمین شناسی , سیستم مختصات جغرافیایی (GIS)