کاربرد تحلیل خوشه ای داده های ژئوشیمی نفت برای تعیین پیوستگی مخزن سروک در یکی از میادین نفتی جنوب غرب ایران

در این مقاله از تحلیل خوشه ای داده های ژئوشیمی مولکولی نفت جهت تعیین پیوستگی افق های مخزنی سروک در یکی از میادین نفتی ایران، استفاده شد. این روش ها شامل تحلیل مولفه های اصلی (Principal Component Analysis; PCA)، تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی (Hierarchical Cluster Analysis; HCA) و K- میانگین است. بررسی های آماری برروی نسبت پیک های حاصل از کروماتوگرافی گازی با تفکیک بالا (High-resolution GC; HRGC) و همچنین داده های بایومارکری حاصل از کروماتوگرافی گازی- طیف سنج جرمی (GC-MS)، صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که نمودار ترسیم شده PC۱ در مقابل PC۲ برای نسبت زوج پیک های کروماتوگرافی گازی و نمودار ترسیم شده برای داده های بایومارکری شباهت بسیار زیادی با یکدیگر دارند. از سوی دیگر، تحلیل خوشه ای به روش HCA نیز برای نشانه گرهای زیستی و پیک های کروماتوگرافی گازی انجام شد که نمونه های نفتی را دقیقا شبیه به روش PCA جدا کرده است. پس از ترسیم چندین پارامتر بلوغ بایومارکری در مقابل محور PC۱، مشخص شد که رابطه خطی و مستقیمی بین آنها وجود دارد و از طرفی، گروه های نفتی را نیز به درستی از یکدیگر جدا کرده اند. این روابط حاکی از کارآیی بالای روش تحلیل مولفه های اصلی (PCA) برای مطالعه نمونه های نفت مخزن سروک در میدان مورد مطالعه است. نتایج نشان می دهند که اساسا بلوغ حرارتی عامل اصلی خوشه بندی داده ها در این مطالعه بوده است. تشخیص این موضوع پس از انجام روش PCA برروی داده ها صورت گرفت. ترسیم نمودار نشانه گرهای زیستی معرف بلوغ در مقابل محور PC۱ نشان داد که اختلاف در سطح بلوغ نفت ها منجر به ایجاد گروه های نفتی متفاوت شده است. از آنجا که خوشه بندی داده های HRGC دقیقا مشابه با خوشه بندی نشانه گرهای زیستی است و با در نظر گرفتن سایر پارامترهای به دست آمده، وجود گروه های مختلف نفتی می تواند بیانگر پیوستگی ضعیف/ عدم پیوستگی مخزن سروک در میدان مورد مطالعه باشد.

Keywords:

ژئوشیمی نفت , تحلیل خوشه ای , تحلیل مولفه های اصلی , پیوستگی مخزنی , مخزن سروک , ایران