آسیب نگاری غارها و پناهگاه های صخره ای پارینه سنگی در زاگرس جنوبی

دشت های جم و ریز، سعادت شهر، مرودشت، کازرون و اطراف شیراز، به عنوان پنج منطقه در استان های فارس، بوشهر و زاگرس جنوبی طی سال های ۷۹ تا ۸۶ ش. به وسیله نگارنده مورد مطالعه قرار گرفت. در طی بررسی، تعداد ۱۹ غار و پناهگاه های صخره ای از دشت جم و ریز در جنوب شرقی استان بوشهر شناسایی شد که تعداد ۵ محوطه آن دارای بقایای پارینه سنگی بودند که دامداران محلی و عشایر، مهم ترین گروه های استفاده کننده از غارها و پناهگاه های صخره ای در این دشت بوده، و اکثرا از ساکنان استان بوشهر هستند. در این مقاله ضمن پرداختن به عوامل تخریب نخستین استقرارگاه های جوامع پارینه سنگی در زاگرس جنوبی (تنها محوطه هایی که به وسیله نگارنده بررسی شدند)، به مقایسه کلی انواع این تخریب ها در مناطق تحت مطالعه می پردازیم. فعالیت های معدن کاری و ساخت وسازهای غیراصولی درکنار حفاری های غیرمجاز از عوامل پیشتاز در تخریب های صورت گرفته به شمار می آیند. به دنبال آن، برداشت غیراصولی یافته های سنگی، یا ساخت وسازهای جوامع محلی به علت عدم آموزش و آشنایی اندک مدیریت های میراث‎ فرهنگی با اهمیت آثار پارینه سنگی از دیگر عوامل تخریبی است. و برای جلوگیری از این تخریب، بایستی آموزش جامعه محلی و مشارکت آن ها در گردشگری غارها صورت پذیرد. معرفی این مکان های جذاب گردشگری با شیوه های مختلف، گامی مهم برای شناساندن این آثار است، و ساخت موزه و یا سایت موزه در غارهای مهم پارینه سنگی و آموزش کودکان جامعه محلی و کودکان گردشگر باعث پاسداری ادامه دار خواهد شد. در این پژوهش برای نخستین بار به مقوله آسیب شناسی محوطه های پارینه سنگی در ایران پرداخته است و روش کلی آن توصیفی تحلیلی با رویکرد کیفی است، و از نظر هدف نیز در زمره پژوهش های بنیادی قرار می گیرد. اساس تحلیل ها بیش تر متکی بر اطلاعات، یافته ها و داده های بررسی میدانی است و مبحث پایانی آن نیز، ارائه راهکارهای عملی در باستان شناسی نجات بخشی جهت حفاظت از این گونه محوطه های باستانی و آموزش جامعه محلی و دانشگاهی است.

Keywords:

Pathology of Ancient Caves , Paleolithic Sites , South Zagros. , آسیب شناسی غارهای تاریخی , محوطه های پارینه سنگی , زاگرس جنوبی