طراحی و برآورد بار مالی برنامه های مشوق جنگلداری با هدف بهبود مدیریت عرفی جنگل (مطالعه موردی: جنگل های بانه، زاگرس شمالی)

مدیریت عرفی جنگل در زاگرس شمالی قدمت چندصدساله دارد و در طول زمان تا حد زیادی توانسته نیازهای جوامع محلی را برآورده کند. نبود کشاورزی صنعتی و پر بازده و دیگر عرصههای تولیدی و اقتصادی موجب وابستگی معیشت این جوامع به جنگل شده است. وابستگی به جنگل سبب تعارض بین جوامع محلی و سازمان جنگل ها به عنوان متولی حفاظت و بهره برداری از این جنگل ها شده است. این تحقیق در بخش شمالی حوزه رویشی زاگرس در سه روستای جنگلی (کوچر، بلکه و کنده سوره) در شهر آرمرده از توابع شهرستان بانه در استان کردستان با هدف طراحی و برآورد بار مالی برنامه های مشوق جنگلداری، انجام گرفت و برای شناسایی منافع مردم در ارتباط با جنگل از روش های کمی و کیفی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش، ۲۷۶ خانوار در سه روستای مورد بررسی بودند و داده های ۷۶ پرسشنامه در تحلیلهای کمی به کار گرفته شد. رویکرد اصلی در طراحی برنامه های مشوق در جنگل های این منطقه، حذف یا تعدیل چرای دام در جنگل، حذف گلازنی و کاهش یا قطع برداشت هیزم و چوب از جنگل با ارایه راهکار های جایگزین است. برای طراحی برنامه های مشوق، با نگاه سیستمی و رویکرد علت- معلول به محیط مورد پژوهش، عوامل پیشران، عوامل فشار، شرایط موجود، اثر ها و در نهایت پاسخ ها (برنامه های مشوق) در راستای بهبود مدیریت عرفی مشخص شدند. سپس بار مالی برنامه های مشوق به کمک روش های ارزشگذاری برآورد گردید. محصولات برداشتی یا منافع مردم از جنگل ارزش گذاری شد. نتایج ارزیابی مالی نشان داد بار مالی برنامه های مشوق حذف گلازنی و جمع آوری هیزم به عنوان مهم ترین عوامل تخریب جنگل در مدیریت عرفی جنگل برای هر خانوار در سال معادل ۴۴۸۰۰۰۰ ریال به قیمت های سال ۱۳۸۹ است. به این ترتیب، مجموعه برنامه مشوق باید حداقل این هزینه ها را پوشش دهند.

Keywords:

برنامه های مشوق جنگلداری , تعارض با جوامع محلی , جنگل های زاگرس شمالی , مدیریت عرفی