زمین شناسی، ژئوشیمی و کانه زایی آهن در منطقه قاضی کندی، شمال غرب زنجان

رخداد معدنی آهن قاضی­ کندی در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال­غرب زنجان و در پهنه ایران مرکزی واقع شده است. واحدهای سنگی موجود در ناحیه مورد مطالعه شامل سازندهای پرکامبرین تا سنوزوئیک و همچنین گرانیت تا کوارتز مونزونیت صورتی رنگ با سن کرتاسه هستند. کانه­ زایی آهن در کانسار قاضی­ کندی به صورت رگه­ ای و عدسی ­شکل، در بخش قاعده ­ای سازند باروت که متشکل از سنگ­ های کربناتی و شیل است، تشکیل شده است. مهم ترین کانی­ های فلزی موجود در محدوده شامل مگنتیت، هماتیت اولیه و پیریت می باشند. کانی­ های ثانویه شامل هماتیت ثانویه، گوتیت و لپیدوکروزیت هستند که در اثر هوازدگی مگنتیت و پیریت به وجود آمده­اند. دگرسانی­ های موجود در این کانسار شامل دگرسانی­ های کلریتی، اپیدوتی، سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک هستند. مطالعه حاضر بیانگر آن است که در اثر تزریق توده نفوذی با ترکیب گرانیتی تا کوارتز مونزونیتی به درون سازند باروت، کانه ­زایی آهن در این کانسار رخ داده است. همزمان با تزریق توده نفوذی، بخش­های شیلی سازند باروت، هورنفلسی شده به طوری که در این بخش­ ها، کانی­ های فلوگوپیت، کلریت و اپیدوت تشکیل گردیده اند. همچنین بخش­های کربناته در اثر دگرگونی مجاورتی به مرمر تبدیل شده­اند. در ادامه فرایند کانه ­زایی در این کانسار، مگنتیت و بعد از آن هماتیت اولیه (به مقدار کم) تشکیل شده است. همراه با این مرحله از کانه ­زایی، دگرسانی­ های کلریتی و اپیدوتی نیز انجام شده اند. قابل ذکر است که رگه- رگچه­ های سیلیسی بعد از تشکیل کانه ­زایی، فازهای کانه­ زایی در مراحل اولیه را قطع و برشی کرده اند. براساس رده­ بندی شیمیایی، نمونه ­های توده نفوذی دارای ماهیت کالک آلکالن و متالومین و عمدتا در محدوده گرانیت تا کوارتز مونزونیت قرار می ­گیرند. در نمودارهای عنکبوتی، نمونه­ های توده نفوذی غنی­شدگی نسبی از LREE نسبت به HREE را نشان می ­دهند. براساس مطالعات ژئوشیمیایی، محیط تکتونوماگمایی سنگ­های گرانیتوئیدی مورد مطالعه، در حاشیه فعال قاره ­ای و کمان ماگمایی قرار می گیرند. به طور کلی، براساس شواهد صحرایی و میکروسکوپی می­ توان اظهار داشت که کانسار آهن قاضی کندی در دسته کانسارهای آهن اسکارن منیزیمی (وجود فلوگوپیت، کلریت و اپیدوت) قرار دارد.

Keywords:

iron mineralization , magnesian skarn , Qazikandi , Zanjan , Central Iranian Zone , کانه زایی آهن , اسکارن منیزیمی , قاضی کندی , زنجان , پهنه ایران مرکزی