مقایسه تاثیر اصلاح کننده های آلی بر ویژگی های خاک در کاربری کشاورزی

سابقه و هدف: فرسایش خاک از طریق کاهش کربن آلی، تخریب ساختمان و کاهش باروری خاک، کشاورزی پایدار را تهدید می کند. اصلاح کننده های آلی با تاثیری که بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک دارند، به عنوان یک راهکار مناسب در حفاظت خاک و کاهش مصرف کودهای شیمیایی هستند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اصلاح کننده های آلی بر ویژگی های فیزیکی ، شیمیایی و زیستی خاک در کاربری کشاورزی انجام گرفت.مواد و روش‎ها: در حوزه رودخانه مرک تعداد ۹ کرت (۳ تکرار برای هر ۳ قطعه) با ابعاد ۱ در ۲ مترمربع در کاربری کشاورزی ایجاد شد. اصلاح کننده های آلی (شاهد (بدون اصلاح کننده)، کود گوسفندی و کمپوست زباله شهری) هرکدام به مقدار ۵/۱ کیلوگرم به کرت ها اضافه گردید. کرت ها در تناوب زراعی گندم- آیش- جو قرار داشتند. اصلاح کننده ها در اول خردادماه اضافه شدند و نمونه برداری خاک ۳ ماه بعد از اضافه شدن اصلاح کننده ها، از کرت ها صورت گرفت. در طول این ۳ ماه، هر ۱۵ روز یک بار کرت های حاوی اصلاح کننده، جهت تاثیر بهتر اصلاح کننده افزوده شده، به میزان یکسان مرطوب (۶۰ درصد ظرفیت مزرعه) گردیدند. طرح آزمایشی از نوع بلوک کاملا تصادفی بود. ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک از جمله جرم مخصوص ظاهری، قابلیت هدایت الکتریکی، pH، کربن آلی خاک، فسفر و پتاسیم قابل دسترس، کربن زیست توده میکروبی، تنفس پایه و تنفس برانگیخته، سهم متابولیکی (qCO۲) و فعالیت آنزیم های اوره آز، اینورتاز و فسفاتاز قلیایی، پس از اعمال تیمارهای آزمایشی اندازه گیری شدند.یافتهها: نتایج بررسی نشان داد که کاربرد اصلاح کننده ها سبب کاهش جرم مخصوص ظاهری و افزایش کربن آلی، pH، قابلیت هدایت الکتریکی، مقدار فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک شدند. افزودن اصلاح کننده ها سبب افزایش کربن زیست توده میکروبی (۸/۲ برابری در کود گوسفندی و ۷/۲ برابری در کمپوست زباله) و تنفس پایه (۷/۷۳ درصد در کود گوسفندی و ۷/۵۶ درصد در کمپوست زباله) و کاهش سهم متابولیکی (۴۰ درصد در کود گوسفندی و ۲/۴۲ درصد در کمپوست زباله) نسبت به شاهد شدند. افزودن اصلاح کننده های کود گوسفندی و کمپوست زباله شهری سبب افزایش فعالیت آنزیم های اینورتاز و فسفاتاز قلیایی نسبت به شاهد شدند ولی تاثیری بر فعالیت آنزیم اوره آز نداشتند.نتیجهگیری: کاربرد اصلاح کننده های آلی در خاک های کشاورزی به دلیل بهبود ویژگی های خاک و افزایش ماده آلی و زیست توده میکروبی می تواند موجب افزایش بهره وری این اراضی و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی گردد. نتایج مقایسه دو اصلاح کننده آلی حاکی از تاثیر بیشتر کود گوسفندی نسبت به کمپوست زباله شهری در بهبود ویژگی خاک است. باید آزمایش های دیگری مبنی بر تاثیر استفاده طولانی مدت از این اصلاح کننده در خاک و همچنین تاثیر کمپوست زباله شهری بر میزان غلظت فلزات سنگین و یا آلودگی های دیگر انجام شود تا بتوان به دقت یکی از اصلاح کننده ها را برای استفاده گسترده در خاک های کشاورزی پیشنهاد کرد.

Keywords:

کربن زیست توده میکروبی , کمپوست زباله , کود گوسفندی , معدنی شدن , وزن مخصوص ظاهری