«جبر و اختیار» در قلمرو کلام اسلامی و بررسی تطبیقی آن با دیدگاه متکلمان یهودی و مسیحی

این پژوهش، ضمن تبیین دیدگاه متکلمین اسلامی درباره مساله جبر و اختیار، به بررسی تطبیقی آن در میان ادیان ابراهیمی پرداخته و سپس جایگاه اختیار را در وجود آدمی بر اساس شرایع آسمانی بیان می کند. سوال اصلی این تحقیق؛ که این مقاله مبتنی بر دیدگاه متکلمین ادیان آسمانی، درصدد پاسخگویی به آن است عبارت است از اینکه آیا خداوند متعال همواره انسان را مجبور آفریده، یا اورا مطلقا رها گذاشته است؟ این مقاله، به تفکیک، به بررسی مساله «جبر و اختیار» در هر سه شریعت پرداخته و نظریات متکلمان هرسه شریعت را جداگانه بیان می کند و سپس به تحلیل تطبیقی نظرات ادیان با یکدیگر و بیان تمایزات آنها پرداخته و نگاه کامل تر را از میان نظرات برمی گزیند. ابتدا دیدگاه کلامی اشعریون و معتزلیون و شیعیان امامیه در مکتب اسلام بیان شده؛ سپس به بررسی نظریات متکلمان یهودی همچون سعدیا، ابراهیم بن عذرا و ابراهیم بن داود بر سر مساله جبر و اختیار می پردازد و در ادامه، نظریات متکلمان مسیحی همچون آگوستین و پلاگیوس و طرفداران آنها مورد بررسی قرار می گیرد و پس از مقایسه تطبیقی مبانی تمامی نظریات، در انتها نتایج پژوهش، جمع بندی و ارائه می گردد

Keywords:

جبر , اختیار , کلام اسلامی , متکلمان , مسیحیت , یهود.