تاثیر دولت رانتیر بر جامعه مدنی در دوره پهلوی دوم

نفت به عنوان اصلی ترین منبع درآمدهای اقتصادی در کشورهای نفت خیز، علاوه بر اینکه بر تحولات سیاسی و اجتماعی این دولت ها اثرگذار است، باعث شکل گیری پدیده ای به نام دولت رانتیر می شود که اثرات نامطلوبی بر ساختار و مناسبات اجتماعی می گذارد. در دوره پهلوی دوم نیز به دلیل افزایش استخراج و افزایش قیمت نفت، دولت رانتیر شکل گرفت که سیاست های داخلی و همچنین سیاست خارجی حکومت پهلوی را با دگرگونی های زیادی رو به رو کرد. هدف پژوهش حاضر نشان دادن تاثیرات دولت رانتیر بر جامعه مدنی و احزاب در این دوره است. بنابراین این سوال مطرح می شود که دولت رانتیر در دوره پهلوی دوم چه تاثیری بر جامعه مدنی داشته است؟ با توجه به اینکه درآمدهای نفتی باعث بی نیازی اقتصادی دولت از جامعه و در نتیجه باعث ایجاد استقلال و خودکامگی دولت می شود، فرضیه این است که در این مقطع نیز از اهمیت جامعه مدنی و نقش آن در شکل دادن به سیاست های دولتی کاسته شده و بر درجه استبداد حکومت افزوده شده است. یافته های پژوهش نیز حاکی از آن است که موانع زیادی در مسیر توسعه سیاسی، دموکراسی و جامعه مدنی در این دوره ایجاد شده است. پژوهش حاضر قصد دارد با رویکرد توصیفی-تحلیلی تاثیرات دولت رانتیر بر جامعه مدنی را در این مقطع بررسی کند.

Keywords:

جامعه مدنی , توسعه سیاسی , دولت رانتیر , دوره پهلوی دوم , استبداد نفتی