پیش بینی کارکردهای اجرایی کودکان براساس علائم افسردگی و کیفیت ارتباطی مادر

هدف: کارکرهای اجرایی مجموعه ای از فرایندهای شناختی هستند که برای کنترل شناختی رفتار ضروری هستند، و این کارکردها از بدو تولد در کودک وجود داشته و با رشد کودک نیز رشد آن ادامه می یابد. عوامل مختلفی از جمله عوامل روان شناختی مرتبط با مادر و کیفیت ارتباطی مادر با کودک می تواند در پیش بینی کار کردهای اجرایی کودک نقش داشته باشند. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر بررسی الگوی ارتباطی علائم افسردگی و کیفیت ارتباطی مادر در پیش بینی کارکردهای اجرایی کودکان می باشد. روش: جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه کودکان ۵ ساله مهدکودک های شهر تبریز و مادران آن ها در سال۱۴۰۲ بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای ابتدا تعداد ۶۰۰ نفر از مادران این کودکان از نظر سابقه افسردگی و شرایط روان شناختی فعلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس تعداد ۸۰ نفر از مادرانی که دارای سابقه افسردگی پس از زایمان بودند انتخاب و کودکان این مادران از نظر کارکردهای اجرایی و کیفیت الگوی ارتباطی مادر- فرزندی مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه افسردگی بک - نسخه دوم (BDI-II)، پرسشنامه ارزیابی رابطه والد و کودک (MCRE)، خرده مقیاس حافظه عددی آزمون هوشی وکسلر تکلیف N-back آزمون برو نرو، تکلیف برج هانوی و تکلیف عملکرد پیوسته بودند. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داده که بین میزان افسردگی مادر در بدو تولد و کیفیت الگوی ارتباطی و همچنین کارکردهای اجرایی کودک در ۵ سالگی همبستگی معنادار وجود دارد. شدت علائم افسردگی در بدو تولد، کیفیت پایین ارتباط مادر- کودک و همچنین ضعف درحافظه فعال، توجه پیوسته و انعطاف پذیری شناختی را پیش بینی کرد. اما بازداری پاسخ را پیش بینی نکرد. همچنین، الگوی ارتباطی مادر- کودک نیز قادر به پیش بینی انعطاف پذیری شناختی و بازداری پاسخ در پنج سالگی کودک بود. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که علائم افسردگی مادر، با پیامدهای ضعیف تر کارکردهای اجرایی در کودکان در سن ۵ سالگی مرتبط است. شدت افسردگی و تاثیرات قبل از زایمان (دوران بارداری) ممکن است نقش مهمی در تعیین نتایج کارکردهای اجرایی کودک داشته باشد. این یافته ها تلویحات مهمی با توجه به نظریه های رشد شناختی و همچنین نظریه های عصب روان شناختی و تکاملی از جمله نظریه بک و لوریا در تببین عملکردهای اجرایی و شناختی کودک داشته و ضرورت توجه به بهداشت روانی مادر و کیفیت روابط عاطفی بین والد- فرزند را مورد تا کید قرار می دهد.

Keywords:

کارکردهای اجرایی , افسردگی , کیفیت ارتباط مادر- کودک