نتایج سازگاری گونه های سوزنی برگ و پهن برگ در شرایط دیم در دو ناحیه اطراف تبریز

به منظور احداث پارک های جنگلی و فضای سبز و به ویژه ایجاد کمربند سبز اطراف شهرها تعیین گونه های سازگار به منطقه، به ویژه گونه های مقاوم در برابر خشکی، ضرورت دارد. براساس این اهداف، طرح سازگاری گونه های درختی پهن برگ و سوزنی برگ در شرایط دیم از سال ۱۳۵۱ در دو ناحیه جنوبی و جنوب شرقی تبریز واقع در امامیه و ائل گلی به اجرا درآمد. این آزمایش ها به روش بلوک های کامل تصادفی در ۴ تکرار اجرا گردیده است. گونه های مورد مطالعه در امامیه عبارت بودند از: سنجد، کاج سیاه، آیلان و زبان گنجشک پاکستانی و در ائل گلی گونه های: کاج سیاه، سرو نقره ای، گلابی وحشی، زبان گنجشک و اقاقیا. در هر کرت آزمایشی از هر گونه به تعداد ۲۵ اصله نهال غرس گردید. آزمایش به صورت دیم بود. بعد از هر بارندگی، پای نهال ها سله شکنی می شد. در طول فصل رشد، همه ماهه درصد موفقیت گونه ها و در آخر فصل رشد، قطر یقه و ارتفاع نهال های مورد آزمایش اندازه گیری می شد. فلور مناطق اجرای طرح ها شناسایی و در ضمن مشخصات خاک نیز تعیین گردید. داده ها پس از جمع آوری، تجزیه و تحلیل گردیدند و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال ۵٪ و ۱٪ صورت گرفت. داده های مربوط به درصد زنده مانی قبل از تجزیه، به منظور طبیعی (نرمال) کردن آنها به Sin  تبدیل شدند. در امامیه، تجزیه واریانس نتایج در پنج سال اول اجرای طرح با استفاده از زوش اسپلیت پلات در زمان ثابت کرد که میان گونه های مورد آزمایش از نظر درصد زنده مانی اختلاف معنی داری وجود دارد، ولی از نظر اثر متقابل سال و گونه، اختلاف معنی دار نبود. یعنی اختلاف گونه ها از سالی به سال دیگر متفاوت نبود. با این وجود، میان سال ها تفاوت معنی دار مشاهده گردید، زیرا به علت از بین رفتن تعدادی از نهال ها سازگاری آنها از ۱۰۰% در سال ۱۳۵۲ به ۶۱/۶۹ % در سال ۱۳۵۳ کاهش یافت، ولی از سال ۱۳۵۳ به بعد افت قابل توجهی در سازگاری متوسط گونه رخ نداد. از لحاظ ارتفاع و قطر نهال ها نیز اثرات گونه و سال و اثر متقابل گونه در سال معنی دار بود. به طور کلی سنجد بیشترین و کاج سیاه کمترین ارتفاع و قطر ساقه را نسبت به سایر گونه ها و در کلیه سالها داشتند. در تجزیه داده های آزمایش های ائل گلی در متوسط ۴ سال آزمایش، درصد سازگاری زبان گنجشک از لحاظ آماری کمتر از سرو نقره ای، گلابی وحشی و اقاقیا به دست آمد، از لحاظ ارتفاع، کاج سیاه به علت سرشت آن، کمترین ارتفاع را نسبت به سایر گونه ها دارا بود، در حالی که از لحاظ قطر ساقه اختلاف معنی داری را نشان نداد. اقاقیا نیز بیشترین ارتفاع را در سال آخر آزمایش نسبت به سایر گونه ها داشت. در آزمایش های ائل گلی اثر متقابل سال در گونه برای ارتفاع نهال معنی دار نشد، در حالی که برای قطر ساقه این اثر متقابل، معنی دار بود.

Keywords:

سازگاری , پهن برگ , سوزنی برگ , بومی و غیربومی , زنده مانی