بررسی رویشگاه های بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) در استان قم به منظور دستیابی به عوامل اصلی اکولوژیک در ظهور آنها

این تحقیق با استفاده از بررسی نقشه های تیپولوژی استان قم در سه منطقه معرف از رویشگاه های بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) اجرا گردید. در هر منطقه با توجه به شکل زمین (یال، دامنه و دره) و جهت جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق و غرب) نمونه برداری و ویژگیهای رویشگاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و خصوصیات کمی و کیفی بادامک مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تراکم درختچه های بادامک در دامنه ها بیشتر بود. از نظر ارتفاع، قطر تاج، مساحت تاج پوشش و مساحت تاج پوشش در واحد سطح، درختچه های موجود در دره ها وضعیت بهتری داشتند و مقادیر آن برای دامنه بیشتر از یال ها بود. از نظر رشد سالانه درختچه ها، با اندازه گیری فاصله میان گره ها و محاسبه رشد طولی شاخه در سال جاری، بیشترین مقادیر در دره ها و پس از آن در دامنه ها و یال ها مشاهده شد. همچنین جهت جغرافیایی نقش مهمی در پراکنش بادامک نشان داد، به طوری که بیشترین تراکم درختچه ها در شیب های جنوبی و شرقی و کمترین مقدار آن در شیب های شمالی و غربی مشاهده گردید. همچنین از دیگر عوامل موثر بر پراکنش بادامک شرایط خاک و به ویژه بافت خاک بود که در مواردی که خاک با بافت متوسط تا سبک همراه با سنگریزه وجود داشت، تراکم درختچه های بادامک بیشترین مقدار بود. تاثیر عوامل ترکیبی شکل زمین و جهت جغرافیایی بر میانگین ارتفاع، مساحت تاج پوشش درختچه و رشد سال جاری، در دره های شرقی، جنوبی و شمالی بیشترین مقدار و پس از آن دامنه های شرقی قرار گرفتند. ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که میانگین مساحت تاج پوشش در واحد سطح با ارتفاع منطقه از سطح دریا و مشخصه های رشد سال جاری و تراکم برگ با میزان رس همبستگی مثبت و معنی داری داشته و این مشخصه با درصد آهک خاک رابطه ای منفی و معنی دار داشت. ضریب همبستگی فسفر و پتاسیم با بیشتر مشخصه های رویشی دارای همبستگی منفی و البته غیرمعنی دار بود. در تجزیه مولفه های اصلی در مولفه اول بیشترین تاثیر مثبت را پتاسیم و فسفر و بیشترین تاثیر منفی را درصد شن و اسیدیته خاک بر ظهور بادامک نشان دادند. درصد لای با مولفه دوم همبستگی منفی و معنی داری نشان داد و میزان کربن آلی با مولفه سوم همبستگی مثبت و معنی داری داشت. این مورد اهمیت نقش این سه مولفه را در ارزیابی توان رویشگاه و تاثیر عوامل اکولوژیک بر ظهور و توسعه رشد درختچه های بادامک نشان داد.

Keywords:

بادامک (Amygdalus scoparia Spach.) , عوامل اکولوژیک , نیاز رویشگاهی