تاملی بر منظر فرهنگی دشت جیرفت در دوره اسلامی متاخر(صفویه)؛ با اتکا به مستندات باستان شناسی مقبره سالار رضا

مقبره ها، از مهمترین منابع مطالعاتی باستان شناختی جهت پژوهش در حوزه های مختلف علوم انسانی به شمار می روند. کتیبه های حک شده روی سنگ قبرها، گذشته از کاربرد اصلی شان که حفظ یاد و خاطره متوفی و بیان برخی اطلاعات در معرفی وی است، یافته مهمی جهت تاریخ گذاری در مطالعات فرهنگی و باستان شناختی محسوب می شود. در این پژوهش، با توجه به اینکه، در بررسی های باستان شناسی دشت جیرفت، هیچ گونه آثار موید وجود مراکز استقراری شهری و روستایی یافت نشده است، و عنایت به این امر که گورستان های کهن، از مهمترین آثار یافت شده این حوزه سرزمینی هستند، سنگ نبشته های مقبره خانوادگی گرم سالار رضا منسوب به حاکم محلی دوران صفوی واقع در شهرستان عنبرآباد از توابع شهرستان جیرفت استان کرمان مطالعه شده است. همچنین این پژوهش با استناد به تاریخ ساخت بنا، به بررسی تاثیر عوامل زیست محیطی بر یافته های فرهنگی(سنگ قبور) و مکان گزینی این منطقه بعنوان یکی از سکونت گاه های مهم عصر صفوی در دشت جیرفت می پردازد. داده های این پژوهش از طریق بررسی میدانی و مطالعه کتابخانه ای گردآوری شده اند و روش پژوهش آن توصیفی-تحلیلی است.در نتیجه این پژوهش اطلاعاتی در ارتباط با تاریخ گذاری مقبره، مفاهیم فولکلور، شجر ه نامه و گرایشهای مذهبی متوفیان به دست آمد و علاوه بر این اطلاعات، ویژگی های زیست محیطی این منطقه در ارتباط با جنس یافته های مورد مطالعه (سنگ قبور) و نوع معیشت کوچروی ساکنین دشت جیرفت در دوران صفوی، تبیین شد. جنس سنگ قبرهای مورد پژوهش از نوع معدن سنگ مرمر آن نواحی است، همچنین تاثیر عواملی چون قنات ها و ناهمواری های شرقی منطقه، بر انتخاب این محدوده بعنوان یکی از محل های تجمع جامعه انسانی کوچرو دشت جیرفت در دوره صفویه، مشخص شد.

Keywords:

مقبره , سالار رضا , فولکلور , باستان شناسی , جیرفت