بررسی امکان احیای جنگلهای بنه از طریق کاشت مستقیم بذر و نهال

جنگلهای زاگرس اگر چه از نظر تولید چوب مطرح نیستند، اما از جنبه زیست محیطی، حفاظت منابع آب و خاک، پناهگاه حیات وحش و تولید محصولات فرعی متنوع نقش انکار ناپذیری در پایداری اکوسیستم و معیشت ساکنان این مناطق ایفا می کنند. این جنگلها رویشگاه یکی از گونه های درختی با ارزش به نام بنه (پسته وحشی) می باشد که از گذشته های دور مورد بهره برداری شدید قرار گرفته و به لحاظ عدم حضور درختان مادری و تولید بذر کافی، تجدید حیات طبیعی در آنها در حال حاضر از وضعیت چندان مناسبی برخوردار نیست. این مقاله، امکان احیای جنگلهای بنه را از طریق کاشت مستقیم بذر و نهال با هدف دستیابی به ساده ترین و با صرفه ترین شیوه غنی سازی این جنگلها و جلو گیری از تخریب بیش از پیش آنها و در نهایت افزایش درآمدحاشیه نشینان و ساکنان جنگلهای این مناطق بررسی می نماید. تحقیق در قالب طرح آماری کرتهای خردشده Split plot با دو تیمار اصلی بذر و نهال و چهار تیمار فرعی شامل روشهای کاشت چاله معمولی، چاله کاسه ای، شیار با گاوآهن و بانکت در محدوده طرح جنگلداری ارسنجان اجرا شد. در طی دوره رویش و فعالیت حیاتی گیاه یادداشت برداری به منظور ثبت مراحل جوانه زنی و آغاز رشد بذرها و نهالها و آمار برداری از تعداد بذر سبز شده و تاریخ حد اکثر سبز شدن بذرها، ظهور و فعالیت آفات و بیماریها، شادابی نهالها و رابطه بین عوامل جوی و موفقیت و زنده مانی نهال ها و تعیین عوامل بازدارنده رشد، نمو و استقرار نهال ها بر اساس برنامه زمان بندی انجام شد. بررسیهای انجام شده در طول مدت اجرای طرح حاکی از آن است که در استان فارس با توجه به وضعیت اقلیمی موجود از جمله بارندگی نسبتا کم، عدم پراکنش منظم بارندگی، وجود فصل خشک طولانی، تبخیر زیاد و بروزتنش خشکی در طول فصل رویش گیاه، احیا و غنی سازی جنگلهای بنه با استفاده از کاشت بذر و نهال از موفقیت چندانی برخوردار نبوده و این حالت در کاشت بذر چشمگیر تر است. افزون بر آن قطع و سر شاخه زنی درختان مادری، حضور دام در عرصه جنگل و تغذیه جوندگان از جمله خرگوش و جوجه تیغی خود عامل دیگری است که موجودیت نهالهای تازه رویش یافته را در عرصه های جنگلی تهدید می نماید. وجود درختان مادری بذر ده، تاج پوشش مناسب و حضور گونه های گیاهی اعم از درختچه و بوته ایها به عنوان گیاه پرستار از عواملی هستند که می توانند به همراه مدیریت صحیح و اعمال قرق با توجه به کند رشد بودن گونه بنه، به استقرار و تجدید حیات طبیعی این جنگلها کمک نمایند.

Keywords:

Pistacia atlantica , Planting Method , rehabilitation , seed , Seedling , survival