جمع آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در شمال خراسان- بجنورد

طرح مقدماتی صنوبر تحت عنوان جمع آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در خراسان (خزانه سلکسیون) در سال ۱۳۷۱-۱۳۷۰ به منظور انتخاب کلن های برتر برای مراحل بعدی تحقیقات صنوبر در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شمال خراسان اجرا گردید. بدین منظور، ارقام بومی در طی دو سال موقع خواب زمستانی درختان از مناطق صنوبرکاری در شمال خراسان جمع آوری گردیدند و ارقام غیربومی شامل گروهای P.x. euramericana  (۱۱ کلن)، P. nigara (۲ کلن ایرانی و ۱۳ کلن خارجی)، P. alba (۵ کلن ایرانی و ۳ کلن خارجی)، P.deltoides (۵ کلن)، P.simonii (یک کلن)، P.ciliata (یک کلن)، P.trichocarpa (یک کلن) از مرکز تحقیقات البرز (کرج) تهیه گردید. در سال اول از تمامی کلن ها قلمه تهیه شده و به فاصله ۲۰ سانتی متر در ردیف هایی به فاصله ۱.۷ متر کاشته شدند. از جمله فاکتورهای مورد بررسی در این خزانه، اندازه گیری رشد ارتفاعی و قطر نهال ها در سنین مختلف (۱.۱  ۱.۲  ۲.۳ ساله)، تعیین درصد زنده مانی در پایان دوره رشد، درصد سبز شدن قلمه ها در تاریخ های مختلف کاشت، تاثیر کف بر کردن بر رشد نهال ها، تعیین یکنواختی رشد نهال ها و مقاومت کلن ها در برابر آفات و بیماری ها می باشد. به طور کلی، در رابطه با رشد نهال های یک ساله (۱.۱) گروه های P. deltoids  P .nigra و  P. x euramericana به ترتیب بیشترین رشد را داشته اند. بیشترین درصد تغییرات (عدم یکنواختی) در بین گروه ها متعلق به گروه P. deltoids بوده و کمترین درصد تغییرات را گروه P. nigra دارا می باشد، ولی بیشترین درصد تغییرات در داخل کلن ها به کلن های P. alba تعلق دارد. در انتهای فصل رشد سال اول  نهالهای یکساله کف بر شده و در نتیجه در سال دوم نهالهای ۱.۲ ساله مورد ارزیابی قرار گرفتند کخ در بین تمامی گروه ها کلنها P. alba دارای بیشترین افزایش رشد پس از کف بر نمودن بوده اند. در سال سوم نهال های ۲.۳ ساله اندازه گیری شده که در نهایت گروه های P. nigra  P. x. euramericana غیربومی و P.alba غیربومی به ترتیب بیشترین رشد را داشته که در سطح ۱% با یکدیگر اختلاف معنی دار نداشته ولی با سایر گروه ها اختلاف معنی دار دارند.از نظر آفات و بیماری ها تمامی گروه ها حساسیت زیادی به آفات چوبخوار نداشته و آفات برگی مثل سنک بید و شته سبز به ترتیب بر روی برخی کلن های گروه P.alba و P. nigra آلودگی شدید ایجاد کرده و بیشترین مقاومت را کلن های P. deltoids داشته است. بیماری زنگ زرد بیشترین آلودگی را در کلن های  P. n.۴۲/۷۸ (کلتیوار کرج) و P. n ۴۹/۵ (کلتیوار زنجان) داشته و کلن P .ciliata بیشترین حساسیت را به سرمای زودرس دارا بود، به طوری که رشد یکساله آن در اثر سرماهای زودرس دچار سرمازدگی شدید شده و از خزانه حذف گردید.

جمع آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در شمال خراسان- بجنورد Keywords:

کلن , صنوبر , سلکسیون , خراسان