بررسی برخی عوامل اکولوژیکی موثر بر پراکنش گونه های مختلف بادام در استان ایلام

در این بررسی ابتدا محدوده رویشگاه های بادام استان ایلام بر روی نقشه های ۱:۵۰۰۰۰ ترسیم شد. سپس عوامل اکولوژیکی و خصوصیات گونه های بادام در آن ها مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا بر مبنای عوامل اکولوژیکی: ارتفاع از سطح دریا، جهت های جغرافیایی و خصوصات زمین شناختی، محدوده پراکنش بادام به ۳۷ واحد اکولوژیکی مختلف تقسیم و مرز آن ها در نقشه تفکیک شد. جهت بررسی دقیق ویژگی های کمی و کیفی گونه های بادام در هر یک از واحدهای اکولوژیکی، کلیه خصوصیات رویشگاهی مورد بررسی و آماربرداری قرار گرفت. برای نمونه برداری از روش استراتیفیکاسیون استفاده شد. در مجموع، ۱۲۶ قطعه نمونه اصلی و ۲۵۲ قطعه نمونه فرعی به ابعاد ۳۰۰*۳۰۰ متر به صورت تصادفی و در جهت شمالی، جنوبی پیاده شد. در هر یک از واحدهای اکولوژیکی حداقل یک پلات اصلی برای ثبت کلیه مشخصات منطقه از نظر اقلیم، توپوگرافی، خاک، زمین شناسی، پوشش گیاهی همراه و ویژگی های کمی و کیفی کلیه پایه های داخل آن از قبیل ارتفاع، قطر تاج و غیره و حداقل دو پلات فرعی برای ثبت تعداد پایه (تراکم) و زادآوری هر یک از گونه ها پیاده شد. در بررسی های به عمل آمده، چهار گونه و دو زیرگونه از جنس بادام در استان ایلام شناسایی و مشخص گردید. هدف مطالعه بررسی اثر برخی عوامل اکولوژیکی بر پراکنش و خصوصیات گونه های بادام بدون درنظر گرفتن سایر گونه های درختی و درختچه ای می باشد. گونه های بادام مورد شناسایی به صورت عرصه های زیر قابل مشاهده هستند: ۱-عرصه تنگرس، ۲- عرصه بادام کوهی، ۳- عرصه ارجن، ۴- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی، ۵- عرصه مشترک ارجن و تنگرس، ۶- عرصه مشترک ارجن و بادام کوهی و ۷- عرصه مشترک تنگرس و بادام کوهی و ارجن. گونه های بادام سطحی معادل ۱۱۸۸۰۲ هکتار معادل ۶ درصد از سطح استان را می پوشانند. از نتایج این بررسی معلوم شد که گونه تنگرس (A. lycioides)  و بادام کوهی (A. scoparia) در چهار اقلیم: خشک معتدل، نیمه خشک معتدل، نیمه خشک سرد و نیمه مرطوب سرد و گونه ارجن (A. orientalis)  در دو اقلیم نیمه مرطوب سرد و ارتفاعات فوقانی حضور دارند. محدوده ارتفاعی گونه های بادام کوهی، تنگرس و ارجن به ترتیب از ۴۰۰ تا ۱۷۰۰، ۶۰۰- ۱۹۰۰ و ۱۳۰۰ تا ۲۵۰۰ متر از سطح دریا در استان متغیر می باشد.

Keywords:

Amygdalus , ecological factors , distribution , Ilam province