کارکردهای کلامی تاویل در دیدگاه فیض کاشانی

مسئله اصلی نوشتار حاضر تبیین نقش تاویل در اندیشه کلامی فیض کاشانی است. بدین ترتیب که نگارنده در تلاش است که مبتنی بر آثار این متکلم شیعی، به استخراج دیدگاه او در چگونگی ارتباط کلام و تاویل بپردازد. این متکلم عارف، تاویل پژوهی را رهیافتی در جهت فهم دین می داند؛ به طوری که غفلت از آن متکلم را در مسیر انجام رسالت های کلامی خویش به مخاطره می اندازد. می توان گفت سهمی که تاویل در فهم و تبیین و نیز تنظیم عقاید دینی دارد، به عنوان دو کارکرد اساسی تاویل در کلام پژوهی فیض است. در نظر او متکلم با غفلت از بحث تاویل، همچون کسی است که دین را در تاریکی می شناسد. تمثیل او به داستان مولوی در باب فیل و خانه تاریک، در فهم این مسئله نقش کلیدی دارد. سومین کارکرد تاویل از رهگذر مباحث انسان شناسی تشریح می شود. انسان به عنوان فاعل تاویل و تنها موجودی که تاویل گر است، خود نیز از ساختاری تشکیکی برخوردار است. نقش تاویل نفس در غایت علم کلام از ثمرات پیوندی است که بین کلام و تاویل برقرار می شود. سیر تاویل نفس آدمی سیری زیبایی شناسیک و هنرمندانه است.

Keywords:

انسان , تاویل , تشکیک , زیبایی شناسی , علم کلام