تحلیل ارتباط زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه زهره-جراحی

بحران آب از مهم ترین دغدغه ها در کشورهای با اقلیم خشک و نیمه خشک به ویژه در سال های اخیر است. دبی رودخانه ها به عنوان مهم ترین پارامتر هیدرولوژیکی در منابع آب سطحی، متاثر از پارامترهای اقلیمی و خشکسالی است. هدف از این تحقیق، بررسی تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک در سطح حوزه آبخیز زهره-جراحی و در بازه زمانی ۵ دهه مطالعاتی (۱۳۵۴-۱۳۴۵ تا ۱۳۹۴-۱۳۸۵) است. بدین منظور از دو شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی (SDI) و هواشناسی (SPEI) استفاده شد که به ترتیب در نرم افزارهای DrinC و DIP محاسبه شده و در محیط نرم افزار ArcMap نقشه های آنها تهیه شد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که خشکسالی اقلیمی منطقه تاثیری مستقیم بر تغییرات جریان رودخانه های حوضه داشته بطوریکه محاسبه شاخص های خشکسالی حوضه در بازه زمانی ۵۰ ساله، مطابقت تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی هیدرولوژیکی رودخانه های زهره، جراحی و کوپال را با تغییرات خشکسالی اقلیمی نمایش می دهد. شاخص خشکسالی هیدرولوژیکی و اقلیمی در چهار دهه اول بازه زمانی مطالعاتی (۵۴-۱۳۴۵ تا ۸۴-۱۳۷۵) ترسالی، نرمال و خشکسالی ملایم بوده است اما در دهه آخر (۹۴-۱۳۸۵) خشکسالی اقلیمی و هیدرولوژیکی نشان از وضعیت خشکسالی شدید دارند. همچنین مطالعه روند تغییرات مکانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک نشان می دهد که از شرق به غرب و پایین دشت حوضه، غالبا تغییرات به سمت تشدید خشکسالی بوده است. لذا در بازه زمانی ۵۰ ساله، از گذشته تا به حال شاهد تشدید وضعیت خشکسالی اقلیم بوده ایم که اثرات آن به صورت خشکسالی هیدرولوژیک بروز نموده است.

Keywords:

شاخص خشکسالی SPEI , شاخص خشکسالی SDI , تغییر اقلیم , حوضه زهره-جراحی