نگرشی تحلیلی انتقادی بر اسناد تاریخی «نمایش سایه» در سرزمینهای اسلامی؛ مطالعه موردی: مصر و شام

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 115

This Paper With 22 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JHIC-53-1_005

تاریخ نمایه سازی: 30 دی 1402

Abstract:

نمایش سایه، گونه­ای از نمایشهای عامیانه است که در سده های نخستین و میانه سابقه ای دیرینه داشته است. از آنجا که مورخان در قرون گذشته، به ادبیات و هنر عامیانه اهمیت چندانی نشان نمی دادند، اینک اطلاعات کافی درباره این هنر نمایشی در دست نیست. در پژوهش حاضر با شیوه اسنادی تحلیلی انتقادی، دیرینگی نمایش سایه و سیر آن از روزگاران کهن تا قرن ۹ ق بررسی خواهد شد و با تتبع در منابع تاریخی و نقد آراء پژوهشگران، می کوشیم پرده از جنبه­های پنهان این هنر برگیریم. بنابر یکی از مهم­ترین یافته­ها، کهن­ترین سند موجود حاکی از آشنایی در دوره اسلامی با نمایش سایه، بیتی از ابونواس (۱۴۶۱۹۸ق) است که نشان می­دهد دیرینگی این هنر برخلاف تصور بیشتر پژوهشگران به قرن ۲ق بازمی­گردد. بر مبنای اسناد تاریخی بررسی­شده در این پژوهش، هنر نمایش سایه در روزگار فاطمیان و مملوکیان مصر رواج تمام داشته است. «خیال» در ادبیات نمایشی، اصطلاحی کلی بوده و افزون بر نمایش سایه، بر «خیمه­شب­بازی» و «تقلید» نیز دلالت داشته و همین موضوع، برخی پژوهشگران را در تحلیل اسناد تاریخی هنرهای نمایشی به اشتباه افکنده است.

Authors

فاطمه اشراقی

پژوهشگر پسادکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

نرگس گنجی

دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • آذرنوش، آذرتاش، تاریخ چوگان در ایران و سرزمین­های عربی، تهران: ...
  • ابن ایاس، محمد بن احمد، بدائع الزهور فی وقائع الدهور، ...
  • ابن جوزی، ابو الفرج، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ...
  • ابن الحاج، ابو عبد الله، المدخل، القاهره: مکتبه دار التراث، ...
  • ابن حجه حموی، تقی الدین، ثمرات الاوراق، بیروت: المکتبه العصریه، ...
  • ابن خلکان، ابو العباس، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ...
  • ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، تحقیق: احسان عباس، بیروت: ...
  • ابن هیثم، الحسن، کتاب المناظر، تحقیق: عبد الحمید صبره، الکویت: ...
  • ابو نواس، الحسن بن هانی، دیوان، بیروت: دار الکتب العلمیه، ...
  • التونجی، محمد، المعجم المفصل فی الادب، بیروت: دار الکتب العلمیه، ...
  • امین، احمد، قاموس العادات و التقالید و التعابیر المصریه، القاهره: ...
  • بیضایی، بهرام، نمایش در ایران، تهران: روشنگران و مطالعات زنان، ...
  • تیمور پاشا، احمد، خیال الظل و اللعب و التماثیل المصوره ...
  • ثروت عکاشه، موسوعه التصویر الاسلامی، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، ۲۰۰۱م ...
  • حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد، دیوان، اهتمام: محمد قزوینی و قاسم ...
  • حماده، ابراهیم، خیال الظل و تمثیلات ابن دانیال، القاهره: الموسسه ...
  • داعی­الاسلام، محمدعلی، فرهنگ نظام، تهران: دانش، ۱۳۶۲ش ...
  • ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ...
  • راعی، علی، المسرح فی الوطن العربی، الکویت: عالم المعرفه، ۱۹۷۸م ...
  • رزق، عاصم محمد، خانقاوات الصوفیه فی مصر، القاهره: مدبولی، ۱۹۹۷م ...
  • زبیدی، سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، الکویت: ...
  • زرکلی، خیر الدین، الاعلام، بیروت: دار العلم للملایین، ۲۰۰۲م ...
  • زریاب­خویی، عباس، آیینه جام، تهران: علمی، ۱۳۷۴ش ...
  • سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، التبر المسبوک فی ذیل السلوک، ...
  • سعد، فاروق، خیال الظل العربی، بیروت: شرکه المطبوعات للتوزیع والنشر، ...
  • شابشتی، ابو الحسن، الدیارات، بیروت: دار الرائد العربی، ۱۴۰۶ق ...
  • صالح، حسن محمد، التشیع المصری الفاطمی، بیروت: دار الحجه البیضاء، ...
  • ضیف، شوقی، فی الشعر و الفکاهه فی مصر، القاهره: دار ...
  • عبد المنعم، محمد، المسرح السیاسی، القاهره: دار المعارف، ۲۰۱۷م ...
  • الغزولی، علی بن عبد الله، مطالع البدور فی منازل السرور، ...
  • غفاری، مژگان؛ و علیرضا اشتری تفرشی، «خیال الظل»، دانشنامه جهان ...
  • فروخ، عمر، تاریخ الادب العربی، بیروت: دار العلم للملایین، ۱۹۸۹م ...
  • متز، آدام، الحضاره الاسلامیه فی القرن الرابع الهجری، ترجمه: محمد ...
  • المسبحی، عز الملک، لطائف الحکمه، القاهره: بولاق، ۱۲۸۸ق ...
  • المقریزی، تقی الدین، اتعاظ الحنفاء باخبار الائمه الفاطمیین الخلفا، القاهره، ...
  • همو، المواعظ والاعتبار بذکر الخطط والآثار، المعروف بالخطط المقریزیه، القاهره: ...
  • همو، السلوک لمعرفه دول الملوک، تحقیق: محمد عطا، بیروت: دار ...
  • نصار، لطفی احمد، وسائل الترفیه فی عصر سلاطین الممالیک فی ...
  • وهبه، مجدی و کامل مهندس، معجم المصطلحات العربیه فی اللغه ...
  • Badawi, M. M, Medieval Arabic Drama: Ibn Daniyal, Journal of ...
  • Buturvić, Amila, Sociology of Popular Drama in Mediaeval Egypt: Ibn ...
  • Kahle, Paul, »The Arabic Shadow Play in Egypt«, The journal ...
  • Landau, Jacob, M, Studies in the Arab Theater and Cinema, ...
  • Ibid, »Khayal Al-Zill«, The Encyclopedia of Islam, Leiden: Brill, ۱۹۹۷ ...
  • Moreh, Shmuel, The Shadow Play (Khayal al-Zill) in Light of ...
  • Ibid, Live Theatre and Dramatic Literature in the Medieval Arab ...
  • Quatremère, M, Histoire des Sultans Mamlouks de l'Égypte, Paris: Oriental ...
  • Al-Sheddi, Baker, The Roots of Arabic Theatre, A Thesis Submitted ...
  • Von Grunebaum, Gustav, Muhammadan Festivals, London: Curzon Press, ۱۹۷۶ ...
  • نمایش کامل مراجع