بررسی تغییرات پوشش اراضی با استفاده از کمی سازی سنجه های سیمای سرزمین در سواحل چابهار

مقدمه: مناطق ساحلی در سراسر جهان از اهمیت اجتماعی و اقتصادی زیادی برخوردار می باشند. این مناطق علاوه بر ارائه خدمات مهم اکوسیستمی، قابلیت شایانی برای فعالیت هایی از قبیل گردشگری، صنعتی و ترابری داشته و به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها کمک زیادی کرده است. از سویی دیگر با توجه به اینکه مناطق ساحلی از پیچیده ترین اکوسیستم ها هستند، نیازمند پایش و برنامه ریزی برای حفاظت هرچه بیشتر می باشند، بنابراین تشخیص به موقع و دقیق تغییرات کاربری اراضی که پایه و اساس درک بهتر تعاملات میان انسان و پدیده های طبیعی است، مقدمات لازم را برای مدیریت و استفاده کارآمد از قابلیت های مناطق ساحلی را فراهم می کند. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات کاربری و پوشش اراضی در نواحی ساحلی چابهار برای ۴ دوره شامل سال های ۱۳۶۸، ۱۳۷۸، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸ با استفاده از از سری زمانی داده های ماهواره لندست انجام گرفت. به منظور تهیه نقشه پوشش زمین، عملیات پردازش بر روی تصاویر طی مراحل پیش پردازش و پردازش انجام و طبقه بندی به روش ترکیبی انجام شد. دقت نقشه های تهیه شده با تهیه ماتریس خطا، محاسبه شاخص کاپا و صحت کلی به ترتیب بیش از ۸/۰ و ۸۰ درصد، محاسبه گردید. سپس با استفاده سنجه های سیمای سرزمین تحلیل تغییرات الگوی مکانی طبقات کاربری اراضی انجام گرفت.نتایج:  نتایح نشان داد در سال های مورد مطالعه بیش ترین درصد کاربری مربوط به اراضی بایر بوده است. پوشش اراضی شوره زار و بایر در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۶۸ به ترتیب ۲۸/۳۹۸ و ۷/۷۵ هکتار کاهش در حالی که پوشش اراضی پهنه آبی در سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۶۸ به میزان ۳/۱۱۵ هکتار افزایش را نشان داد. بررسی کاربری پوشش گیاهی نیز نشان داد این کاربری در تمامی دوره ها کمترین میزان مساحت را به همراه کاربری انسان ساخت به خود اختصاص داده است و افزایش تدریجی داشته اند. هم چنین ارزیابی صحت طبقه بندی نقشه پوشش اراضی نشان دهنده صحت بالای نقشه تولیدی هستند به طوری که در دوره ۱۳۶۸ با ۲۵/۹۳ بیشترین و دوره ۱۳۹۸ با ۶/۸۵ کمترین میزان صحت جهت طبقه بندی به دست آمده است. نتایج نشان داد در سال ۱۳۹۸ تعداد لکه پهنه آبی، پوشش گیاهی و انسان ساخت (۸۳۰، ۲۶۶۲ و ۴ به ترتیب) نسبت به سال ۱۳۶۸ (۱۴۶، ۲۳۸۶ و ۱ به ترتیب) افزایش یافته در حالی که تعداد لکه شوره زار و اراضی بایر در سال ۱۳۹۸ (۶۴۳ و ۷۶۱ به ترتیب) نسبت به سال ۱۳۶۸ (۷۲۰ و ۱۰۶۰ به ترتیب) کاهش نشان داد.بحث: نتایج مطالعه حاضر نشان داد تغییرات قابل ملاحظه ایی در خط ساحلی چابهار طی ۳۰ سال اخیر رخ داده است. نتایج حاکی از آن است که در منطقه مطالعاتی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۸ پوشش گیاهی رشد قابل ملاحظه ایی کرده است (از ۳۴/۱۱۶ به ۳۰/۲۰۲) و در مجموع ۹۶/۸۵ به کاربری پوشش گیاهی افزوده شده است. افزایش کاربری پوشش گیاهی را می توان به افزایش کشاورزی نسبت داد. نتایج آشکارسازی تغییرات مناطق انسان ساخت نیز رشد چشمگیری را (۱۸/۱۳۳، ۷۴/۲۰۵، ۲۹/۲۲۸ و ۴۲/۴۱۱ به ترتیب در سال های ۱۳۶۸، ۱۳۷۸، ۱۳۸۸ و ۱۳۹۸) در دوره  مورد مطالعه نشان داده است. به طور کلی می توان گفت با توجه به تجزیه و تحلیل های سنجه های سیمای سرزمین در  دوره مطالعه افزایش کاربری های انسان ساخت و تغییرات محیط زیستی ادامه داشته است و طرح های مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی اتخاذ نشده است.

Keywords:

کاربری و پوشش اراضی , سنجش از دور , سیمای سرزمین , سواحل چابهار