پیوند زهد و حدیث در کتاب الزهد ابن مبارک

زهد به مثابه یک شیوه زندگی و یک نحوه سلوک اخلاقی در دو سده نخست هجری در بومهای گوناگون جهان اسلام رواج داشت. در این میان، ابن مبارک نخستین کسی بود که به گردآوری و دسته بندی روایات زهد پرداخت. وی محدثی بود که کوشید اندیشه های زاهدانه را بر پایه روایات نظم بخشد و نظریه مند کند. آشنایی وی با اندیشه های زاهدانه گوناگون و دیگر مکاتب اخلاقی رایج در بومهای مختلف سبب شد وی در تبیین شیوه زهد سازگار با سنت اسلامی منابعی گسترده داشته باشد و ازاین رو، نظریه ای پذیرفتنی برای طیفهای گوناگون گراینده به زهد بازنماید. در این مطالعه بنا ست با شناسایی جریانهای زهد هم عصر ابن مبارک، رد هر یک از آنها را در روایات کتاب الزهد وی بازجوییم. چنان که خواهیم دید، وی نخستین کسی است که توانسته است معارف بومی زهد مکاتب مختلف را در هم آمیزد و اندیشه ای فرابومی بازنماید.

Keywords:

تاریخ اخلاق اسلامی , تاریخ زهد , مکاتب بومی جهان اسلام , سفیان ثوری , بصره , کوفه , حجاز , شام