روان شناسی سلامت سالمندان بر اساس وضعیت جسمی روانی حرکتی (سالمندان ایران و ژاپن)

هرم جمعیت اکثر کشورهای دنیا در اوایل قرن بیستم به صورت مثلثی شکل بود. اما با پیشرفتهای علمی و صنعتی و کنترل میزان باروری، این هرم ها در کشورهای صنعتی مثل ایران، ژاپن، سوئد، دانمارک، آلمان و غیره به شکل استوانه ای در آمده است که این نشان دهنده ی پیر شدن جمعیت جهان است. پیر شدن جمعیت عبارت است از افزایش روز افزون نسبت سالمندان، و به بیانی دیگر عبارت از کاهش نسبت کودکان و بالغین جوان و افزایش نسبت افراد ۷۰ساله و بالاتر است (ژاو و همکاران، .(۲۰۱۲ پیری تجربه کیفی متفاوتی و فرایند طبیعی است که هر کسی آن را به شکل متفاوتی درک می کند. با توجه به گزارش های سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر ۶۰۰ میلیون سالمند در سراسر جهان زندگی می کنند که پیش بینی شده است تا سال ۲۰۲۵ این تعداد دو برابر شود و تا سال ۲۰۵۰ به دو میلیارد نفر برسد. بررسی متون و مطالعات روان شناختی نشان می دهد که وضعیت جسمی نقش بسیار مهمی در دامنه گسترده ای از پیامدهای روان شناختی بازی می کند (گراس و جان، (۲۰۰۳ و عامل مهمی در تعیین سلامتی و داشتن عملکرد موفق در تعاملات اجتماعی است (آکرمن. ایزار، (۱۹۹۵ و نقص در آن با اختلالاتی مانند افسردگی، انزوای اجتماعی و پرخاشگری ارتباط دارد (ایزنبرگ و چمبرلند، .(۲۰۰۱ یکی از مشخصه های روانی هر فرد وضعیت جسمی او است. اگر فردی نقص و مشکلی در وضعیت جسمی داشته باشد می تواند آمادگی اضطراب را داشته باشد. گراتز و روئمر((۲۰۰۴، داشتن نقص یا کمبودهایی در وضعیت جسمی حرکتی یا داشتن سبک منفی از مشکلات جسمی با سطوح بالاتر آسیب شناسی روانی از جمله نشانه های اضطرابی ارتباط داده شده است. از دیدگاه اریکسون مرحله پایانی فرایند رشد، به دوره سالمندی اختصاص دارد. فرد سالمند در این مقطع سنی که تقریبا از ۶۵ سالگی آغاز میشود و تا آخر عمر ادامه می یابد، به مرور و ارزیابی مراحل پیشین زندگی می پردازد. هر اندازه فرد در گذشته به نحو بهتر و کارآمدتری با مشکلات کنار آمده باشد، در این دوره بیشتر احساس خشنودی و رشدیافتگی میکند. فرد سالمندی که از مرور رویدادهای زندگی خود ناخوش تر است و غم فرصتهای از دست رفته را میخورد، احساس نومیدگی و واماندگی به او دست می دهد و از هدفهای تحقق نایافته رنج می برد. تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که روند پیر شدن جمعیت در سال های اخیر شتاب بیشتری گرفته و تعدد و تنوع استرسهایی که افراد در دوران سالمندی با آن روبرو می شوند، توجه به مقوله سلامت روان در دوره سالمندی را به یک ضرورت تبدیل کرده است. علاوه بر سیر نزولی فرایندهای زیست شناختی و افزایش کمی و کیفی استرسهای دوران سالمندی، مواجه ه با مرگ اجتناب ناپذیر و اضطراب همراه با آن نیز در ایجاد اختلالات روانی در این دوره نقش مهمی دارند ( میراب زاده، .(۱۳۸۷ اضطراب مرگ یک اضطراب واقعی و یکی از مهمترین مولفه ها در سلامت روانی افراد به ویژه سالمندان است. در مورد پژوهش هایی که در حیطه اضطراب مشکلات جسمی حرکتی انجام شده است سهیل و اکرم (۲۰۰۲) به این نتیجه رسیدند زنان، افراد مسن و کسانی که وضعیت جسمی ضعیف تری دارند، به نسبت اضطراب بیشتری از خود نشان می دهند. همچنین سروندیان و حسنپور((۱۳۸۲ در پژوهش خود به این نتیجه رسیده اند که بین وضعیت جسمی حرکتی ووضعیت سلامت روان زنان و مردان سالمند رابطه معناداری وجود دارد. از این رو پژوهش حاضر در نظر دارد به اثر اثربخشی وضعیت جسمی وحرکتی سالمندان درجهت بهبود سلامت روان در سالمند بپردازد.