تحلیل عوامل موثر بر آسیب پذیری منطقه حفاظت شده ارسباران و تدوین راهبردهای مدیریتی با استفاده از مدل DPSIR

مناطق حفاظت شده یکی از مهمترین موثرترین ابزار در جهان هستند که برای حفاظت از تنوع زیستی تاسیس شده-اند.استفاده از روشهای بین المللی در مدیریت مناطق حفاظت شده،رسیدن به توسعه پایدار را در کنار حفاظت حداکثری از تنوع زیستی میسر خواهد کرد.منطقه حفاظت شده ارسباران یکی از ارزشمندترین منابع طبیعی کشور از لحاظ گونه های گیاهی و جانوری و یکی از مناطق زیستکره بیوسفر نه گانه ایران است.این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی با هدف ارزیابی آسیب پذیری منطقه حفاظت شده ارسباران با تلفیق مدل DPSIR، به منظور ارائه راهکارهای مدیریتی است.در این روش ابتدا با استفاده از مدلDPSIR،نیرو محرکه، فشار، وضعیت، اثر و پاسخ، تهدیدها و ارزشهای منطقه و ارتباط بین آنها بررسی و ارزیابی گردیدند.درنهایت، راهبردهایی در قالب پاسخهای احتمالی به هر یک از مولفه های مدل DPSIRارائه گردید.۸ نیروی محرکه اصلی با عنوان افزایش جمعیت،توسعه گردشگری،توسعه راه های ارتباطی،فعالیتهای دامداری و دامپروری،توسعه سکونتگاه های روستایی،توسعه فعالیتهای کشاورزی،کارخانه استخراج مس سونگون و عدم مدیریت منسجم برای منطقه شناسایی و به تبع آنها فشارها،وضعیت و اثرات منطقه مشخص و موردبررسی قرار گرفتند.نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درمنطقه حفاظت شده ارسباران بیشترین اثرات تهدیدهای منطقه بر ارزشهای اکولوژیکی ازجمله از بین رفتن گیاهان درختچه ای و درختی،زیستگاه حیات وحش و کاهش تنوع زیستی و ارزشهای فرهنگی شامل قرار گرفتن تحت حمایت سازمان حفاظت محیط زیست یونسکو و قرار گرفتن در اختیار برنامه انسان و زیستکره می باشند و از لحاظ آسیب پذیری، تخریب و تغییر کاربری اراضی،جنگل زدایی و دامداری و دامپروری بیشترین آسیب را به منطقه وارد می کنند.در پایان راهبردهای مدیریتی برای مواجهه با عوامل تهدیدکننده ارائه گردید.

Keywords:

مدلDPSIR , ارزیابی آسیب پذیری , تهدیدها , ارزش ها , منطقه حفاظت شده ارسباران