نقدکهن الگویی شخصیت مردان از مجموعه یکی بود یکی نبود از محمدعلی جمال زاده با تکیه بر نظریه های جین شینودا بولن

تاکنون نظریه های متنوعی در شاخه های گوناگون علمی درباره مقوله شخصیت مطرح شده که آراء جین شینودا بولن از آن جمله است. او با رویکردی کهن الگویی و نظرداشت اسطوره های یونانی به بازنمایی ابعاد جدیدی از هر شخصیت بر مبنای صفاتی که دارند، پرداخته است. نظرات بولن در ارائه خوانشی نوین از متون داستانی و شخصیت های حاضر در آن، تاثیری مطلوب دارد. به این اعتبار، در پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی، شخصیت های مجموعه یکی بود یکی نبود از محمدعلی جمال زاده بر اساس آراء کهن الگویی شینودا بولن بررسی شده است. در اینجا ویژگی های کهن الگویی شخصیت ها با توجه به کنش ها و عملکرد روانی آنان مورد نظر است که می تواند لایه های پنهان شخصیت ها را بروز دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در کلیت این مجموعه شاهد نفوذ کهن الگوهای هادس، زئوس، هفائستوس، دیونوسوس و هرمس در دنیای درون و بیرون شخصیت ها بوده ایم که برآیند این اثرگذاری گاهی مثبت و گاهی منفی بوده است. این امر بیانگر اعتقاد جمال زاده به خاکستری بودن شخصیت انسان ها و زدودن غبار مطلق انگاری (خوب یا بد) در مواجهه با دیگران است. همچنین، مشخص گردید که شیخ جعفر در داستان رجل سیاسی دارای پیچیده ترین شخصیت که نشانه هایی از کهن الگوهای زئوس (قدرت طلبی)، هرمس (حقه بازی و پیام رسان)، هفائستوس (عدم رضایت درونی، ضعف در مهارت های سیاسی و ...) در کنش، گفتار و اندیشه وی دیده می شود. شخصیت های دیگر، کاملا ساده و قابل پیش بینی خلق و پردازش شده اند.

Keywords:

محمدعلی جمال زاده , شخصیت , جین بولن , کهن الگو