بررسی فرایند دگرسازی و شگردهای بازنمایی زندگی شرقی ایرانی در گفتمان جیمز موریه

پژوهش حاضر با تکیه بر نظریه تئون ون دایک، راهبردهای گفتمانی جیمز موریه در دگرسازی و بازنمایی زندگی شرقی ایرانی را مورد واکاوی قرار داده است. نگارندگان در این جستار با بررسی رمان سرگذشت حاجی بابا کوشیده اند به این پرسش مهم پاسخ دهند که ایدئولوژی موریه چه سان بر گفتمان وی تاثیر نهاده است؟ این که هویت و شیوه زندگی شرقی ایرانی، در گفتمان این نویسنده غربی و مسیحی چگونه بازنمایی شده است، پرسش بعدی این مقاله است. در پیوند با این پرسش ها، نگارندگان نقش این بازنمایی ها را در رویه های تولید گفتمان به طور انتقادی مورد بررسی قرار داده اند. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و داده ها به صورت کتابخانه ای گردآوری شده اند. یافته های مقاله نشان می دهد که در گفتمان موریه، جلوه هایی از شرق ساخته شده ذهن خاورشناسان غربی وجود دارد که در ایدئولوژی آنان به منزله «غیر» پنداشته شده و با صورتی از نژادپرستی همراه است. بر پایه این ایدئولوژی، موریه کوشیده است تا از طریق دگرسازی منفی انگار و هویت بخشی به خود از راه انتساب ویژگی های منفی به ایرانیان، تصویری ناخوشایند از جامعه ایران عصر قاجار ارائه کند. شایان ذکر است که در گفتمان رمان، ساختارهای ایدئولوژیکی به شیوه های مختلف در مقوله-های «معنا»، «ساختارهای صوری» و «بلاغت» اظهار شده اند.

Keywords:

جیمز موریه , حاجی بابا , گفتمان انتقادی , ون دایک , ایدئولوژی استعمار