اضطراب سلامت: مروری روایتی بر مداخلات روانشناختی

اضطراب سلامتی، وضعیتی شایع است که می تواند منجر به سطوح بالایی از پریشانی روانشناختی و اختلال در عملکرد فرد شود و در صورت عدم انتخاب درمان مناسب، پیش آگهی بدتری را به همراه خواهد داشت. از این روی، فراهم کردن یک دیدگاه سازمان یافته از کارهای صورت گرفته و بررسی اثربخشی درمان های روانشناختی مطرح در این حوزه، می تواند متخصصان را در انتخاب موثرترین و کارآمدترین درمان از منظر تحقیقات انجام شده، تسریع در بهبودی بیماران و کاهش هزینه های سلامت یاری دهد. بنابراین تحقیق حاضر، با هدف مرور نظریات شناختی و فراشناختی اضطراب سلامتی و درمان های ناشی از آن ها انجام شد. مرور روایتی حاضر در سال ۲۰۲۳، با در نظر گرفتن کلیدواژه های فارسی و انگلیسی، به جستجو مقالات در محدوده زمانی سال ۱۹۹۰ تا کنون، در چند پایگاه مطرح (PubMed، Science direct، Scopus، Google Scholar و SID) پرداخته شد. با اعمال معیارهای ورود و خروج، در نهایت ۳۸ مقاله مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نمایانگر آن بود که در تبیین آسیب شناسی این اختلال، مکانیسم ها و باورهای شناختی و فراشناختی مهمی مطرح هستند که هر یک می توانند نقشی را ایفا کنند. به دنبال آن، مطالعات اندازه اثر قابل توجهی را در رابطه بین درمان های شناختی و فراشناختی با اضطراب سلامت نشان دادند. نتایج حاصل از این مقاله نشان داد که هر یک از باورهای تعمیم یافته و یا خاص شناختی (مانند حساسیت اضطرابی و باورهای سالکوسکیس و واریک) و فراشناختی ذکر شده، واریانس منحصر به فردی را در نمرات اضطراب سلامتی به خود اختصاص دادند. در نتیجه هیچ یک از باورهای مبتنی بر محتوا و یا باورهای فراشناختی نتوانستند به تنهایی تجربه اضطراب سلامت را توضیح دهند. همچنین اگرچه درمان شناختی رفتاری انجام شده بر اضطراب سلامت اندازه اثر بزرگی را نشان داد، لیکن از این میان، بیش از نیمی از افراد بهبودی نشان ندادند. در نتیجه اثربخشی درمان فراشناختی از درمان شناختی رفتاری در بهبود علائم اختلال اضطراب سلامت و پریشانی ناشی ازآن، دلگرم کننده تر به نظر رسید.

Keywords:

Health anxiety , illness anxiety , hypochondria , cognitive therapy , metacognitive therapy , اختلال اضطراب سلامتی , اضطراب بیماری , هیپوکندیا , درمان شناختی , درمان فراشناختی.