عملکرد جسمی زنان سالمند مبتلا به پوکی استخوان در مراکز آموزشی ودرمانی منتخب دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۳۹۹

زمینه و هدف: پدیده سالمندی با کاهش عملکرد در ابعاد جسمی و روانشناختی روبرو است که تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی و استقلال عملکردی می گذارد. پوکی استخوان بیماری مزمن و متابولیک استخوان است که در سالمندان بویژه زنان بسیار شایع است. پوکی استخوان باعث ضعیف شدن و شکنندگی استخوان شده و موجب محدودیت در انجام فعالیت زنان سالمند می باشد. با توجه به این که زنان محور اصلی سلامت خانواده اند، و پوکی استخوان هم در زنان به مراتب شایع تر از مردان است ، این مطالعه با هدف تعیین عملکرد جسمی در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان مراجعه کننده به مراکز منتخب آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ انجام شد. روش کار: پژوهش حاضر، یک مطالعه مقطعی بود. نمونه های پژوهش شامل ۱۳۰ نفر از زنان سالمند بالای۶۰ سال مراجعه کننده به مراکز منتخب آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال۱۳۹۹ -۱۳۹۸ بودند که پس از درییافت رضایت نامه کتبی آگاهانه، به روش نمونه­گیری غیر احتمالی بصورت مستمر با توجه به معیار های ورود، وارد مطالعه شدند. بازه زمانی فرایند نمونه گیری به مدت چهار ماه از مرداد تا آذر ۱۳۹۹ به طول انجامید. ابزار گردآوری داده ها آزمون روانشناختی مختصر شده، فرم مشخصات جمعیت شناختی،  پرسشنامه فعالیت های روزمره زندگی بارتل و پرسشنامه ی فعالیت های روزمره ابزاری زندگی لاتون-برودی بود. پس از تکمیل پرسشنامه ها توسط پژوهشگر، داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS  ۲۰   تحلیل آماری شد. یافته ها: این مطالعه با هدف تعیین عملکرد جسمی (در ابعاد فعالیت های روزمره و ابزاری زندگی) در زنان سالمند مبتلا به پوکی استخوان مراجعه کننده به مراکز آموزشی و درمانی منتخب دانشگاه علوم پزشکی ایران و ارتباط آن با مشخصات فردی و بیماری زنان سالمند انجام شد. میانگین سنی افراد مورد پژوهش ۵/۷  ± ۶۷/۵ سال بود. یتحصیلات بییشتر مشارکت کنندگان  زیر دیپلم (۴۹/۲۳ %)بود.  بییشتر زنان متاهل (۷۲/۴) و خانه دار (۸۹/۲) بودند. همچنین نتایج نشاندهنده آن بود که ۹۷/۷ درصد زنان مورد مطالعه ساکن شهر بودند و ۷۰درصد با همسر خود زندگی می کردند. در خصوص مشخصات بیماری، ۹۶/۹ درصد سابقه پوکی استخوان داشتند و نوع پوکی استخوان در ۸/۶۳درصد موارد استئوپنی بود. مدت ابتلا به پوکی استخوان ۶۵/۹ درصد بالاتر از ۵ سال بود و ۶۷/۷ درصد سابقه بستری به علت شکستگی استخوان نداشتند. در خصوص انجام فعالیت های روزمره زنان مبتلا به پوکی استخوان، هیچکدام در غذاخوردن وابستگی نداشتند و بیشترین وابستگی در دفع ادرار با ۴۵/۴درصد بود. همچنیین در مورد انجام فعالیت های ابزاری زندگی ، توانایی خرید کردن با ۷۶/۲ درصد بود و کمترین فعالیت مربوط به توانایی مدیریت مصرف داروهای خود با ۰/۷ درصد بود. نمره ی انجام فعالیت های روزمره زندگی به طور معناداری با سن (۰/۰۲۴=p). و سطح تحصیلات (۰/۰۲۴=p) ارتباط داشت. انجام فعالیت های ابزاری نیز با سن (۰/۰۱۳=P)، سطح تحصیلات و اشتغال (۰/۰۰۱=P) ارتباط معنی داریی به لحاظ آماری داشت. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش، حمایت های خانوادگی و اجتماعی بیشتری از سوی جامعه برای زنان سالمند مبتلا به پوکی استخوان (با سن بالاتر سالمندی) و عملکرد پایین در  فعالیت های اساسی و ابزاری زندگی ضروری است. ضمن اینکه یکی از اهداف و چالش های پرستاران و بالاخص پرستاران سالمندی، شناخت بیشتر مسائل و مشکلات این گروه از جمعیت آسیب پذیر و مراقبت و آموزش آنها  است. لذا بر اساس مراقبت های پرستاری با "رویکرد کل نگر" در خدمات بالینی، لازمه حمایت از سالخوردگان بسیار پیر و دارای یک بیماری و اختلال جدی نظیر پوکی استخوان، سیاست گذاری و برنامه ریزی های بهداشتی اثر بخش با هماهنگی های بین بخشی دولتی و موسسات داوطلبانه و خیریه است. اطلاعات بدست امده از پژوهش حاضر می تواند پایه ای جهت برنامه ریزی مناسب و منطبق با نیازهای سالمندان باشد. این امر می تواند نقش تعیین کننده ای در کاهش مشکلات سالمندان در ابعاد مختلف فعالیت های روزمره و ابزاری زندگی ایفا نماید و راهگشای  ارتقای سلامت سالمندان و تحقق مفهوم "سالمندی سالم و فعال" و بهبود کیفیت زندگی آنان باشد.

Keywords:

Elderly , Osteoporosis , Activity of Daily Living , سالمندی , پوکی استخوان , فعالیت های روزمره زندگی ​​​​​​​