بررسی، تحلیل و نقد نظریه مجاز

علی­رغم کوشش­ها و نکته­سنجی­های محققان مختلف در این آثار، به دلیل آمیختگی قلمروهای مختلف در این موضوع، پژوهش­های امروزی حوزه مجاز کمتر به تحقیقات پیشین پرداخته­اند. در پژوهش حاضر ضمن بررسی سیر مطالعات مجاز در کلام و آثار بلاغی مختلف، این موضوع را از چشم­اندازهای مختلف تحلیل و نقد کرده­ایم. ماحصل پژوهش نشان می­دهد واژه محوری، در هم آمیختن قلمروهای مختلف، مباحث انتزاعی کلامی، تقسیم­بندی­های غیر ضرور، بی­توجهی به جنبه کاربردی زبان، هم­پوشانی گونه­های مجاز و تکرار مطالب، مشکلات اساسی تحقیقاتی از این دست بوده است. در کنار این مسائل باید از بی­توجهی به نکته­سنجی­های دانشمندانی مانند جرجانی و خطیب قزوینی نیز یاد کرد. به­نظرمی­رسد اگر به جنبه­­های اطلاع­رسانی، کاربردشناسی و زمینه متن توجه کنیم، بسیاری از نابسامانی­های تشخیص معنایی مجاز حل خواهد شد. از سوی دیگر، تقسیم این مقوله به مجاز مرسل و مرکب و اندک قلمروهایی که در ذیل این دو قرار می­گیرد ما را از دیگر دسته­بندی­ها بی­نیاز خواهد کرد.

Keywords:

Comparative studies , authorized , sages , rhetoricians , مجاز , بلاغت , کلام , تحلیل , نقد