هفت خوان یا هفت خان؟

از میان بخشهایی از شاهنامه که در درازای تاریخ، مورد توجه بسیار عام و خاص واقع شده، هفت­خوان/خان­های رستم و اسفندیار است. بر خلاف املای سنتی­ای که برای این مجموعه نبردهای پهلوانان در بیشتر دست­نویس­های شاهنامه و اکثر آثار فارسی به صورت هفت­خوان به کار رفته، برخی پژوهندگان معاصر با اتکاء به این موضوع که در این نبردها، پهلوان از هفت منزل و مرحله عبور می­کند، معتقدند که صورت صحیح این نام باید بدون واو معدوله و به شکل هفت­خان بوده باشد. برخی نیز با این دستاویز که اسفندیار پس از هر نبرد به بزم نشسته، جزء دوم این واژه (= خوان) را سماط و نطع دانسته­اند. این نظر اخیر به درستی نقد و رد شده، اما نظر نخست مورد تایید عموم پژوهشگران واقع شده است. در این نوشتار، پس از سنجش میزان صحت ادله این نظر و با رویکرد زبانشناسی تاریخی، نظری متفاوت، اما سازگار با محتوای درونی این سلسله ­نبردها ارائه خواهد شد. در این برداشت با اصیل دانستن صورت هفت­خوان و ارائه اشتقاقی جدید برای خوان، معنای «نبرد و ستیز» برای این واژه پیشنهاد شده است.

Keywords:

Shahnameh , Haft-Xwân/Xân , Xwân , Xân , Historical Linguistics. , شاهنامه , هفت خوان/خان , خوان , خان , زبانشناسی تاریخی.