واکاوی زمانی و مکانی روند دمای بیشینه ی عمق خاک در ایران

دمای خاک یکی از پارامترهای مهم در مطالعات هیدرولوژی، هواشناسی کشاورزی و اقلیم شناسی است. در این پژوهش تغییرات دمای خاک ایران در عمق ­های ۵ تا ۳۰سانتی­متری زمین با هدف شناسایی رفتار زمانی و مکانی دما در گستره­ ی ایران بررسی شده است. بدین منظور داده های دمای خاک ۱۵۰ ایستگاه هواشناسی ایران استفاده شده است. پس از کنترل کیفی داده­ ها و انجام تحلیل­ های آماری مقدماتی، تغییرات روزانه و ماهانه ­ی دما برای کل ایران بررسی شد. در ادامه روند دمای خاک با استفاده از آزمون ناپارامتری من-کندال و شیب خط سن بررسی شده است. نتایج نشان داد رابطه­ ی مستقیم میان افزایش و کاهش دمای خاک در طول سال و ضریب تغییرات روزانه ی آن دیده می­شود. روند مثبت دما در دو فصل تابستان و زمستان در گستره ­ی ایران فراگیر بوده است. در فصل تابستان روندهای قوی با اطمینان ۹۹ درصد غالبا در مناطق کوهستانی فراوانی بیشتری دارد در حالی که در فصل زمستان ایستگاه­ های واقع در نیمه ­ی جنوبی ایران بیشترین روند مثبت دمای خاک را در عمق های مختلف تجربه کرده ­اند. بررسی مقادیر روند دما گویای این است که روندهای بالاتر از ۱ درجه­ ی سلسیوس غالبا تا عمق ۲۰ سانتی متری خاک دیده می ­شود. روند افزایشی دمای خاک در فصل زمستان گسترش مکانی بیشتری را نشان می ­دهد که گویای افزایش دماهای کمینه ­ی سالانه است و در حالت کلی روند افزایشی دمای خاک ایران را در بلندمدت نشان می­ دهد.

Keywords:

Soil Temperature , Spatiotemporal Variations , Man-Kendal Test , Sen's Slope , Iran , دمای خاک , تغییرات زمانی-مکانی , آزمون من-کندال , شیب سن , ایران