شناسایی منشا و مسیر انتقال ماسه به محدوده تپه‎های ماسه‎ای دروازه قرآن یزد

بررسی و شناخت  ماسه های روان در مدیریت منابع طبیعی و  کنترل مخاطرات ناشی از آن ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این پژوهش، بررسی ریگزار دروازه قرآن، در شمال شهر یزد است که به دلیل مجاورت با شهر یزد و استفاده ازآن جهت توسعه گردشگری، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش، به منظور منشایابی ماسه های روان، از داده های باد ایستگاه سینوپتیک یزد، طی یک دوره ۲۰ساله (۲۰۰۱-۲۰۲۱)، نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰، نقشه های زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰، تصاویر ماهواره ای TM سال ۱۹۹۳ ،ETM+ سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۷ و مطالعات میدانی، جهت نمونه برداری استفاده شده است. روش تحقیق نیز بر اساس تحلیل ویژگی های باد (جهت و سرعت)، کانی شناسی دانه های رسوبی و استفاده از تصاویر ماهواره ای انجام شده است. نتایج حاصل از بررسی باد در منطقه موردمطالعه نشان داد که بادهای شدید در فصول خشک با امتداد شمال غربی، نقش مهمی در شکل گیری، توسعه و جابه جایی ماسه ها ایفا می کنند. بررسی کانی شناسی و آنالیز XRF حاکی از آن است که کانی های کوارتز و سپس کربنات ها با میانگین ۴۵ و ۳۳ درصد بیشترین فراوانی را در بین رسوبات منطقه موردمطالعه داشته و طبقه بندی مبتنی بر انعکاس طیفی تصاویر ماهواره ای ماسه های روان نشان داد که نسبت های باندی ۵/۴، ۴/۳ و ۵/۳ در تصاویر TM، می تواند در شناسایی کانی های مذکور استفاده شود. در نهایت نتایج نشان داد که دشت های آبرفتی و سیلابی، همراه با مخروط افکنه های واقع در بخش شمال غربی و غرب محدوده این ریگزار، منشا اصلی تغذیه تپه های ماسه ای ریگ دروازه قرآن به شمار می آیند.

Keywords:

ژئومورفولوژی , فرسایش بادی , ریگ دروازه قرآن , تپه‎های ماسه‎ای , یزد