ارزیابی شاخص های انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی در مزارع تولید برنج (مطالعه موردی : شهرستان قائمشهر،استان مازندران)

در سالهای اخیر ارزیابی انرژی ورودی و خروجی و پتانسیل گرمایش جهانی در بین محققان بخش کشاورزی جایگاه ویژهای پیدا کرده است . هدف از این پژوهش ، ارزیابی بیلان انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای در تولید شلتوک برنج بوده است که بدین منظور، دادههای مورد نیاز این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری با ۷۵ کشاورز منطقه در سال ۱۴۰۰ به دست آمد. اطلاعات مربوط به بکارگیری ماشین آلات، نهادههای ورودی (شامل بذر، کود، سوخت دیزل، الکتریسیته ، آب آبیاری و سموم) بوسیله ی پرسشنامه جمع آوری شد. سپس میزان مصرف سوخت ، میزان انرژی ورودی و خروجی ، شاخص های ارزیابی انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای بر حسب معادل دی اکسیدکربن محاسبه شد. نتایج نشان داد که کل میزان انرژی ورودی و خروجی در مزارع به ترتیب برابر ۳۴/۲۶۲۹۵ و ۱۷۰۰۰ مگاژول به ازای یک تن شلتوک تولیدی بوده و نسبت انرژی خروجی به ورودی ، بهره وری انرژی و انرژی ویژه به ترتیب برابر ۶۴/۰ ، ۰۳/۰کیلوگرم بر مگاژول و ۵/۲ مگاژول بر کیلوگرم محاسبه شد. طبق نتایج حاصل از ارزیابی در سیستم تولید محصول مورد مطالعه ، سهم انرژی مستقیم (شامل نیروی انسانی ، سوخت دیزلی ، آب آبیاری و الکتریسیته ) بیش از انرژی غیرمستقیم (شامل بذر، کودهای شیمیایی ، کود حیوانی ، آفت کش ها و ماشین آلات) و سهم انرژی های تجدیدناپذیر ( الکتریسیته ، کودهای شیمیایی ، سوخت دیزلی ، آفت کش ها و ماشین آلات) بیش از انرژی تجدیدپذیر (نیروی انسانی ، بذر، آب آبیاری و کود دامی ) بوده است . همچنین میزان پتانسیل گرمایش جهانی در مزارع برنج ۸۳/۷۷۸ کیلوگرم معادل دی اکسیدکربن به دست آمد. مصرف الکتریسیته ، سوخت وکودهای شیمیایی به ویژه کود نیتروژنه بیش از ۹۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه ای را به خود اختصاص می دهند. بنابراین تولید محصولاتی با مصرف آب فوقالعاده بالا و همچنین استفاده زیاد از کودهای شیمیایی و ماشین های قدیمی با ساعات کار بالا در مقایسه باسایر شاخص ها سهم بیشتری در مصرف انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی دارد. لذا، مدیریت بهینه آبیاری برای افزایش کارایی مصرف آب و استفاده از عملیات زراعی مناسب مانند کشت کود سبز یا قرار دادن محصولات لگوم برای افزایش حاصلخیزی خاک به جای استفاده از کودهای شیمیایی می تواند به افزایش بهره وری انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک کند.

Keywords:

تغییر اقلیم , بهره وری انرژی , انرژی مستقیم , کارایی مصرف انرژی , دی اکسید کربن