مسوولیت مدنی ناشی از افترا در نظام حقوقی کامن لا با رویکرد تطبیقی در حقوق ایران

در نگرش به سیر تاریخی­ افترا در نظام حقوقی کامن­لا در می­یابیم که این مفهوم، به­رغم حفظ جایگاه سنتی خود به عنوان یک جرم، در قلمرو مسوولیت مدنی نیز رخنه کرده است و امروزه به عنوان یک شبه جرم شناخته شده، در صدد ایجاد نوعی موازنه میان حق آزادی بیان و ضرورت حفظ حریم خصوصی است. تنشی که به یکی از پیچیدگی­های اصلی در جوامع دموکرات تبدیل شده است. در نظام حقوقی کامن­لا، شبه جرم افترا که بازتاب و انعکاس آن بر حمایت از شهرت و اعتبار اشخاص است، به دلیل عدم هم­پوشانی با دیگر جرم­های مدنی، به صورت شبه­جرمی مستقل و با گستره­ بسیار وسیع مورد تدقیق و تقنین قرار گرفته است. با این اوصاف مساله­ اصلی این پژوهش به این امر باز می­گردد که مسوولیت مدنی ناشی از افترا با چنین وسعتی در قوانین ایران نیز قابل پذیرش می­باشد؟ در این راستا بر آن شدیم تا با یک مطالعه­ تطبیقی و تاکید بر رویکرد قانونی و عملی کشورهای ­تابع نظام حقوقی کامن­لا به واکاوی در ظرفیت­های حقوقی و قانونی موجود به منظور تبیین مفهوم و ارکان افترا و نیز شرایط پذیرش مسوولیت مدنی ناشی از آن بپردازیم. گرچه مطابق قواعد عام مسوولیت مدنی و مفاهیمی نظیر خسارت معنوی می­توان توجیهاتی در این زمینه یافت؛ لیکن فقدان قانون مجزا و رویه­ قضایی منسجم در این خصوص، به تضییق دامنه­ پذیرش آن می­انجامد.

Keywords:

Civil responsibility defamation privacy freedom of expression , مسوولیت مدنی , افترا , حریم خصوصی , آزادی بیان.