اقسام، احکام و آثار معاذیر عدم اجرای قرارداد (مطالعه تطبیقی در نظام حقوقی ایران، رومی ژرمنی، کامن لا و برخی اسناد بین المللی)

چکیده معاذیر قراردادی، استثناهایی بر اصل لزوم قراردادها تلقی می­شوند که براساس آن­ها طرفین قرارداد به طور قانونی می­توانند از آثار قصور در اجرای تعهدات قراردادی خود رهایی یابند. برخی معاذیر، غیرارادی و بعضی دیگر ارادی هستند. معاذیر غیرارادی، یا به­ طور کلی اجرای قرارداد را ناممکن می­سازند ویا صرفا موجب دشوار شدن اجرای قرارداد می­گردند که این موارد در مقاله حاضر ذیل دو عنوان «عدم امکان اجرای قرارداد» و «دشوار شدن اجرای قرارداد» به تفکیک بررسی می­گردند. از آن­جا که هریک از این دو وضعیت، در نظام­های حقوقی و اسناد منطقه­ای و بین­المللی مورد مطالعه، آثار متفاوتی را بر قرارداد مترتب می­سازند، نویسندگان پس از بررسی تطبیقی دقیق موضوع، با در نظر گرفتن مبانی قانونگذاری داخلی، احکام متناسب با هر وضعیت را (حسب مورد: انفساخ، تعلیق و حق فسخ) در قالب موادی پیشنهادی برای قانون مدنی تبیین کرده­اند. درخصوص معاذیر ارادی نیز «شروط معاف کننده و محدودکننده مسوولیت» و «حق امتناع از اجرای تعهد» مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته که علیرغم شناسایی مصداقی در قوانین ایران، وجود مقرره­ای کلی در پذیرش حق حبس در عقود معوض، مناسب خواهد بود.

Keywords:

Impossibility , Force majeure , Hardship , Exempting and limiting clauses , the Right to refuse performance of obligations , واژگان کلیدی: عدم امکان اجرا , قوه قاهره , دشواری و عسر و حرج , شرط محدود و معاف کننده مسوولیت , حق امتناع از اجرای تعهد (حق حبس)