تقویت شمالگان و تاثیر آن بر الگوهای جوی در منطقه جنوب غرب و غرب آسیا

آهنگ افزایش دمای نامتناسب شمالگان نسبت به میانگین جهانی "تقویت شمالگان" نامیده می شود. هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر افزایش دمای سریع شمالگان در جنوب­غرب و غرب آسیا، (۲۰ تا ۶۰ درجه شمالی و ۲۰ تا ۷۰ درجه شرقی) می باشد. بدین منظور از داده های بازتحلیل مرکز اروپایی پیش­بینی های میان مدت وضع هوا (ECMWF) نسخه ERA-۵ با تفکیک افقی ۲۵/۰ × ۲۵/۰ درجه در دوره (۲۰۲۱-۱۹۵۹) استفاده شده است. دوره پیش و پس از گرمایش سریع شمالگان به ترتیب (۱۹۸۵-۱۹۵۹) و (۲۰۲۱-۱۹۹۵) در نظر گرفته شده است. در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان، افزایش دمای منطقه شمالگان نسبت به عرض­های جغرافیایی پایین تر به جز فصل تابستان در همه فصول خصوصا زمستان و پاییز بسیار بیشتر بوده است. بررسی وردایی دمای هوا نشان داد که تغییرپذیری دمای هوای نزدیک سطح زمین در شمالگان در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان در همه فصول کاهش یافته است که به دلیل افزایش حجم آب اقیانوس ها در اثر از بین رفتن گستره یخ دریاها در این منطقه می تواند باشد. همچنین نتایج نشان دادند که در اثر گرمایش سریع شمالگان، گستره (دامنه) نصف النهاری خطوط هم مقدار ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال در منطقه مورد مطالعه به اندازه ۴ درجه در فصل تابستان و ارتفاع آن هم از ۵۵۰۰ متر به ۵۶۵۰ متر افزایش یافته که بیشترین تغییر بوده است. در فصول دیگر غیر از زمستان، افزایش دامنه امواج و تغییر مکان امواج به ارتفاعات بالاتر مشاهده شد و همچنین سرعت جریان جتی در جنوب­غرب و غرب آسیا در دوره پس از گرمایش سریع شمالگان در همه فصول به­جز پاییز کاهش یافته است که بیشترین کاهش در فصل تابستان بوده است، این تغییرات می­تواند منجر به افزایش فراوانی رخدادهای فرین آب و هوایی در این منطقه خصوصا در فصل تابستان گردد.

Keywords:

تقویت شمالگان , جریان جتی , الگوهای جوی , جنوب غرب و غرب آسیا , گرمایش زمین