اولویت بندی اکوسیستمی رودخانه اترک با نگرشی جدید بر کاربرد مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره در مناطق خشک و نیمه خشک

حفظ اکوسیستم پهنه های آبی به ویژه رودخانه ها در کشورهایی نظیر ایران که در سطح وسیعی دارای اقلیم گرم و خشک بیابانی می باشد از اولویت های هرگونه توسعه به ویژه توسعه پایدار است. هدف از این پژوهش، اولویت بندی اکوسیستمی رودخانه اترک یکی از مهمترین رودخانههای شمال شرق ایران در استان گلستان، شهرستان مراوه تپه با اقلیم گرم و خشک بیایانی است. در این پژوهش از روش آنتروپی شانون برای محاسبه وزن کارکردهای اکوسیستمی رودخانه و تاپسیس بهبودیافته و مدل ارزیابی مبتنی بر فاصله ترکیبی (CODAS) برای اولویتبندی کارکردها استفاده شد، به طوری که دادههای پژوهش بهصورت پیمایش میدانی، از ۱۴۹ پرسشنامه که در تابستان و پاییز ۱۳۹۹ توسط ساکنان شهرستان مراوه تپه تکمیل گردید، استخراج شد تا نمایان شود کدام یک از کارکردهای اکوسیستمی رودخانه (تنظیمی، زیستگاهی، تولیدی و اطلاعاتی) دارای اهمیت بیشتری برای ساکنان هستند. تجزیه و تحلیل یافتههای وزن دهی کارکردهای اکوسیستمی رودخانه به روش آنتروپی شانون نشان داد که کاکردهای زیستگاهی، تولیدی، اطلاعاتی و تنظیمی بهترتیب با کسب وزنهای ۲۵۰۱/۰، ۲۴۹۱/۰، ۲۴۹۰/۰ و ۲۴۷۸/۰، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند. بر اساس نتایج به دستآمده از اولویتبندی کارکردهای اکوسیستمی با مدلهای تاپسیس بهبودیافته و CODAS، کارکردهای زیستگاهی، تولیدی، تنظیمی و اطلاعاتی در اولویت اول تا چهارم قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که کارکردهای اکوسیستمی زیستگاهی، تولیدی، تنظیمی و اطلاعاتی به ترتیب برای ۴۱%، ۲۶%، ۲۵% و ۸% از شهروندان دارای اولویت اول هستند. لذا پیشنهاد میشود نتایج پژوهش حاضر بهعنوان یک الگو در اختیار طراحان و تصمیمگیران مهندسی رودخانه قرار گیرد تا طرحهایی را در جهت پایداری اکوسیستم رودخانه و کیفیت محیط زیست شهری اجرا کنند.

Keywords:

رودخانه اترک , کارکردهای اکوسیستمی , مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره , مراوه تپه