آنالیز تکتونیکی مرز خمیده شمالی پهنه سیستان با بلوک لوت در شمال بیرجند

ساختار چین خورده-رانده خمیده شمال بیرجند متشکل از رخنمون های اندکی از سازندهای پالئوزوئیک بالایی، تریاس و کرتاسه همراه با توالی های سنوزوئیک است که دچار چندین مرحله دگرریختی شده اند. راندگی، چین های موازی و شعاعی بزرگ مقیاس، تورق برشی نافذ، بازمانده های تکتونیکی، شکستگی های کششی وگسل های امتدادلغز مزدوج، در این قوس ساختاری رخنمون دارند.  منطقه چاه حوض که در یال شرقی ساختار چین رانده وجود دارد، متشکل از برگه های راندگی متوالی در ملانژها و لیستونیت های کرتاسه بالایی است که  امتداد شمال غرب و شیب به سمت شمال شرق دارند. درمنطقه موسویه، سه توالی مجزا شامل سنگ های دگرگونی قدیمی تر از کرتاسه مربوط به پی سنگ لوت، مجموعه  افیولیت و توربیدایت کرتاسه، و سنگ آهک های پلاتفرمی ائوسن وجود دارد. شیب صفحات راندگی در بخش بیرونی قوس به سمت SSE و در بخش درونی قوس عموما به سمت NNW است که جهت انتقال زمین ساختی به سمت داخل قوس نشان می دهند. مرز ناگهانی بین نهشته­های قاره­ای ائوسن- الیگوسن در شمال این قوس یا از نوع راندگی است و یا توسط چین های با دامنه­های بزرگ مشخص می­شود که از دو نوع هستند: نوع اول چین های موازی با حاشیه قوس می­باشند که اغلب سیلندری بوده اما تحت تاثیر نسل جوان تر چین­خوردگی، غیرسیلندری شده­اند و نوع دوم چین های مخروطی با آرایش شعاعی هستند که راس مخروط آنها به سمت NNW پلانژ دارد. بنابراین به نظر می رسد ساختارهای مرز خمیده شمالی لوت و سیستان از مدل ساختارهای رایج در کوهزادهای برخوردی خطی (بازشدگی پوسته قاره ای شرق ایران و برخورد خطی بلوک های لوت و افغان) تبعیت نمی نماید. بر اساس نتایج این پژوهش، به نظر می رسد حرکت رو به شمال­غرب پلاتفرم شمال بیرجند و خمش همزمان آن در اواخر ائوسن- الیگوسن عامل ایجاد دگرشکلی های متنوع بوده است.

Keywords:

Tectonic analysis , Buckling , Thrust , Conical fold , Lut block , Eastern Iran , آنالیز تکتونیکی , خمش , راندگی , چین مخروطی , لوت , شرق ایران.