تحلیل نشانه شناسی قصیده «انشوده المطر» بدرشاکر السیاب بر مبنای نظریه ریفاتر

نظریه نشانه شناسی مایکل ریفاتر با بررسی تمام جوانب ساختاری شعر به تحلیل متن می پردازد. این نظریه مبتنی برساختار شعر، ارتباط دال ها با یکدیگر و رسیدن به دلالت نهایی شعر است. قصیده «انشوده المطر» روح رنج کشیده شاعر در غربت و تبعیدگاه و وضعیت جامعه عراق را به تصویر کشیده است و خواننده با هر بار خوانش این قصیده می تواند معانی جدیدی را کشف نماید، هم چنین این قصیده، مملو از دلالت های ضمنی، رمز و نشانه است، بر این اساس، قصیده مذکور، اثر مناسبی برای تحلیل نشانه شناختی است. این پژوهش با بهره گیری از نظریه نشانه شناختی ریفاتر، قصیده «انشوده المطر» را به شیوه توصیفی- تحلیلی به بحث گذارده است. به دیگر سخن این پژوهش با استخراج دقیق معنابن ها، انباشت ها، منظومه های توصیفی، هیپوگرام ها و شبکه ساختاری به تحلیل دلالت های شعری قصیده انشوده المطر پرداخته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بر مبنای رویکرد ریفاتر می توان دلالت های عمیق تری از جمله عشق به وطن، مبارزه، امید به تغییر و پیشرفت را از قصیده «انشوده المطر» برداشت کرد. خوانش اکتشافی این قصیده بیانگر آن است که شاعر با توصیف چشمان معشوق سعی دارد با کلامی عاشقانه به ابراز دلتنگی خود بپردازد، اما خوانش پس کنشانه نشان می دهد معشوق شاعر، همان وطن است که شاعر در غربت و تبعیدگاه، از عشقش به وطن می گوید و هم-وطنان خود را به مبارزه و ایستادگی در برابر استبداد دعوت می کند. در این قصیده، چهار انباشت با چهار معنابن معشوق، طبیعت، باران و دریا و سه منظومه توصیفی با هسته های وطن، ظلم و ستم و امید به تغییر و تحول وجود دارد.

Keywords:

انشوده المطر , ریفاتر , نشانه شناسی , خوانش اکتشافی , پس کنشانه