آنالیز پراش پرتو ایکسXRD و میکروسکوپ الکترونی روبشیEDX قطعات مسی حاصل کاوش های باستان-شناسی تپه قشلاق در عصر مس و سنگ

تپه قشلاق از تپه های ارزشمند منطقه بیجار و کریدوری است که سه حوضه فرهنگی شمال غرب، زاگرس مرکزی و فلات مرکزی ایران را به هم متصل می کند. نتایج کاوش های باستان شناسی منجر به کشف محوطه ای از عصر مس و سنگ گردید. از میان انباشت مس و سنگ جدید قشلاق، شواهد فلزگری، بصورت چند قطعه شی مسی بدست آمد که به منظور شناسایی عناصر و ترکیبات آنها مورد آزمایش XRD و EDX قرار گرفت. در این آنالیز از محصولات خوردگی موجود بر روی سطح قطعات فلزی، نمونه هایی برداشت شد و توسط دستگاه پراش سنج اشعه ایکس مرکز خدمات آزمایشگاهی دانشگاه شریف و با روش Ray Fluorescence X- برای شناسایی و تعیین کمی عناصر و ترکیب شیمیایی کلی نمونه ها استفاده شده است. در این راستا نمونه های فلزی قشلاق مورد تجزیه و تحلیل عنصری قرار گرفتند. آنالیز فلزات در چهار نمونه انجام شد. هدف این مقاله بررسی قطعات مسی برای شناخت تفاوت های ساختاری به روش های XRD ، EDX و ارائه نتایج مطالعات آزمایشگاهی است. تولید اشیای فوق با استفاده از روش قالب گیری انجام شده است.. نتایج حاصل از آنالیز قطعات حاکی از کاربرد فلز پایه مس با درصد بالا می باشند. همچنین عناصر کوپریت (اکسید مس)، سرب و آتاکامیت، پاراتاکامیت (تری هیدروکسی کلرید های مس (Cu۲(OH)۳Cl) ،آرسنیک، نیکل و نانتوکیت فاز اصلی تشکیل دهنده این فلزات بوده، هر چند که شرایط محیطی باعث آسیب دیدگی قطعات مسی شده است. حضور نقره به صورت فازی کاملا جدا در نمونه همراه با گوگرد احتمالا ناخالصی هایی از سنگ معدن است که حین استخراج وارد نمونه شده است.

Keywords:

شرق زاگرس مرکزی , کاوش باستان شناسی قشلاق , عصر مس و سنگ جدید , بررسی عناصر فلزی , آنالیز EDX/XRD